środa, 19 grudnia 2012

Stąd pochodzi ród generała Jana Henryka Dąbrowskiego

Zamek Smoleń nieopodal miasta Pilicy na szlaku Orlich Gniazd w Jurze Krakowsko Częstochowskiej. Funkcjonował jako system średniowiecznych zamków strzegących granicy Królestwa Polskiego.
Według legendy rycerz Smolanga protoplasta rodu Dąbrowskich panował na Zamku Smoleń w Krakowskiem za czasów Bolesława Wstydliwego i Leszka Czarnego. Podczas walk za Władysława Łokietka na Pomorzu Gdańskim wziął udział rycerz Smolanga z Brandenburczykami i Krzyżakami 1308 - 1309 podczas których doszło do Rzezi i zniszczenie Gdańska przez Krzyżaków w 1308. Smolanga osiadł na Pomorzu Gdańskim w miejscowości Dąbrówka. Jerzy i Jan Hektor Dąbrowscy, rozjątrzeni nadużyciami Krzyżaków i wyrządzoną przez jednego z nich krzywdę swej siostrze, nie znalazłszy sprawiedliwości wspólnie z Bażeńskimi i związkiem Jaszczurczym usilnie pracowali, aby nakłonić stany pruskie do zrzucenia jarzma zakonu, a króla Kazimierza IV Jagiellończyka do wypowiedzenia Krzyżakom wojny. Za zasługi dla Króla Kazimierza IV podczas walk z Krzyżakami otrzymali otrzymali w nagrodzie tytułem zastawnym dwa bogate starostwa, Jerzy człuchowskie, a Jan Hektor radzyńskie; z tych pierwsze wyszło z rąk ich rodziny po kądzieli już po latach kilkunastu, lecz drugie blisko przez lat dwieście utrzymało się w domu.

Krzyżacy w czasie wojny zniszczyli do szczętu ich wieś Dąbrówkę w zemście, odbudowawszy ją po zawartym pokoju w Toruniu 1466 i nazwali Smolangiem na pamiątkę swej gniazdowej małopolskiej tego nazwiska. Z wspomnionych braci Jerzy starosta i komendant załogi w Człuchowie umarł jak się zdaje bezpotomnie, a Jan-Hektor z dworzanina króla Kazimierza IV Jagiellończyka, kasztelan chełmiński i starosta radzyński 1468; w bitwie pod Chojnicami 1454 roku tak był ciężko raniony, że uważany za zabitego już miał być od swych sług pogrzebiony, gdy jeden z nich dojrzawszy w nim resztki życia, przeniósł do pobliskiej chaty wieśniaczej i troskliwą opieką przywrócił w krótkim czasie do zdrowia, tak że Hektor już w następnym roku, mógł wystąpić do walki z Krzyżakami i chlubnie odznaczył się w bitwach pod Nowem i Tczewem.
Herb Dąbrowskich, Virgo Violatta ustanowiony na pamiątkę Panny z Dąbrowskich, która oswobodziła ze swymi hufcami Prusy Królewskie spod panowania Zakonu Krzyżackiego. Na pamiątkę Polskiej Johanny d'Arc. Pomnik gen Dąbrowskiego w Pierzchowie
 Przystępując do heraldycznych szczegółów, zaczynam od opisu legendy herbu Dąbrowskich. Ta bitna i waleczna rodzina posiada od pięciu wieków charakterystyczny swój własny herb, nie należący do nikogo więcej. Herb ten wyobraża na czerwonem polu, jak mówią heraldycy, pannę z dwoma złotemi trąbami, które to trąby mają, głosić sławę tej dziewicy, co po długich i krwawych bojach sama na czele swoich hufców oswobodziła Prusy Królewskie od srogich najezdników Krzyżackich.
Alegoria Herbu Dąbrowskich,  Virgo Violatta
  Ta Polska Johanna d'Arc należała od dawna do bojującej rycerzów rodziny, ale od tej wybitnej ery podaje nam historyja nieprzerwany szereg dwunastu Janów Dąbrowskich, a pomiędzy wymienionemi Janami i im pokrewnionemi widzimy kilku Wojewodów, Kasztelanów, Starostów, Opatów, Jezuitę, Kawalera Maltańskiego, Wodzów, Jenerałów i rozmaitych innych dostojników narodu.  Już w roku 1402 gim w archiwach toruńskich występują jako dygnitarze kraju Jan Mikołaj i Hektor Dąbrowscy, podpisując się zawsze panami na Demerau, czyli Dąbrówka w Prusach Królewskich obecnie to osada kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Brusy na wschodnim krańcu Zaborskiego Parku Krajobrazowego. Osada wchodzi w skład sołectwa 'Męcikał'.
Król Władysław Jagiełło

Herb województwa pomorskiego I Rzeczpospolita, teren Prus Polskich zwane Królewskimi. Utworzone przez Kazimierza Jagiellończyka w 1454 w wyniku inkorporacji Prus do Królestwa Polskiego. Ostatecznie zostało ukształtowane po II pokoju toruńskim w 1466, stając się częścią Prus Królewskich.

Pokonując zakon krzyżacki Kazimierz IV Jagiellończyk w wojnie trzynastoletniej, odzyskała  po 158 latach dostęp Polski do Bałtyku, a dynastia Jagiellonów stała się jednym z czołowych domów panujących w Europie.
Pokój toruński 1466. Korona powraca nad Bałtyk

Chata, wioska Dąbrówka, gmina Brusy, powiat chojnicki, województwo pomorskie
Dąbrówka, gmina Brusy
Jan II Mikołaj w roku 1470 tym był starostą, Gołubskim kasztelanem, a później wojewodą Chełmińskim.

Gołubie, w j. kaszub. Golëbie – wieś, w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Stężyca. Położona na Kaszubach, na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego nad Jeziorem Dąbrowskim.
Gołubie - Jezioro Dąbrowskie, (kaszb. Jezoro Dąbrowsczé) co wskazuje na obecność Dąbrowskich

Jan III również wojewodą Chełmińskim, ożeniony ze Zofią ze Smolenga 1483.  Jan IV, starosta Radzyński, ożeniony z wojewodzianką Chełmińską, Działyński 1509.  Jan V, pan na Smolengu po matce, ożeniony z Jabłonowską, z rodu książąt, 1550.  Jan VI Hugon w roku 1580 tym, starosta Radzyński, ożeniony z Zofiją Działyńską.
Król Jagiełło przybył do Radzynia we wrześniu 1410 roku, fakt ten opisuje kronikarz polski Jan Długosz. W czasie wojny trzynastoletniej mieszczanie Radzynia aktywnie przyłączyli się do Związku Pruskiego. Zakończeniem wojny był II pokój toruński zawarty w 1466 roku, który to Radzyń jak i całą ziemię chełmińską włączył do nowo utworzonej dzielnicy Polski a mianowicie do Prus Królewskich. Zamek stracił wówczas na znaczeniu militarnym, pełnił bardziej funkcje gospodarcze i administracyjne. Zamkiem władali starostowie. W wieku XVI starostami na zamku byli Dąbrowscy herbu Virgo Violatta, przodkowie gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.  Podczas ostatniej wojny polsko – krzyżackiej prowadzonej w latach 1519 – 1521, zamek w Radzyniu spełniał role punktu zbornego dla pospolitego ruszenia ziemi chełmińskiej, a następnie stanowił kwaterę wojsk królewskich.  Zamek zniszczeniu uległ głównie w 1628 roku kiedy to, w celu poszukiwania skarbów, najechali go Szwedzi. Prowadzili oni ostrzał od strony północnej a pozostałością po tym wydarzeniu są kamienne kule armatnie znajdujące się w kaplicy zamkowej.
Portret trumienny Jana Stanisława Dąbrowskiego z 1673 r. z kościoła św. Anny w Radzyniu Chełmińskim
Radzyń Chełmiński - Kościół św. Anny z XIV w. gdzie znajduje się kaplica Dąbrowskich
 Pominąwszy kilku jeszcze kasztelanów i rycerzy, wspomnę zaraz o Ojcu Jezuicie, ukochanym spowiedniku Stefana Czarnieckiego, który go nigdy w licznych bitwach nie opuszczał i sam na śmierć przygotował.
Potem mamy, jeźli mnie moja heraldyczna nieudolność nie myli,  Jana X Stanisława, znakomitego rycerza, o którym tak czule i zaszczytnie wspomina Jan Sobieski w listach pisanych z pod Wiednia, mówiąc o odważnym, ukochanym mu, młodym chorążym Dąbrowskim. Temu to właśnie Stanisławowi za waleczność wojskową przeznaczył król później dobra w Królestwie Polskiem, i wtenczas Dąbrowscy opuścili Prusy Królewskie.
Ożeniony Stanisław ze Szymanowską, herbu Ślepowron, był ojcem Michała, mego dziada.  Jan XI Michał, powyżej wymieniony, urodził się r. 1725, i jak piszą w heraldykach, był utalentowanym i cenionym wojskowym, odznaczał się świetnie swoją odwagą we wszystkich bitwach, a mianowicie w wojnach tureckich jako i w siedmioletniej wojnie. Osiadł w Trześniowie w Lubelskiem. Tu przyszedł jego syn Jan Michał Dąbrowski. Jan Michał w 16tym roku życia walczył przy boku króla Stanisława Leszczyńskiego. 
Ojciec gen J. H. Dąbrowskiego, płk Jan Michał Dąbrowski urodził się w Trześniowie 8 września 1718 obecnie Lublin.
Wieś Trześniów znajduje się w granicach miasta Lublin, Dzielnica Ponikwoda.
Jan Michał uczęszczał do szkoły jezuickiej w Lublinie.
Wieś leżała 5 km od centrum Lublina. Należała w połowie do Klasztoru Dominikanów Lubelskich, a w drugiej do dóbr królewskich. Trześniów jako dobra królewskie nadany został przez króla Jana III Sobieskiego chorążemu jego wojsk Janowi Stanisławowi Dąbrowskiemu (1663-1749) za udział w wojnach w obronie Rzeczpospolitej. Przybył do Lublina z Radzynia Chełmińskiego dziadek gen Jana Henryka Dąbrowskiego, ojciec pułkownika Jana Michała Dąbrowskiego.
W Trześniowie Jan Stanisław w 1710 roku poślubił Mariannę Szymanowską.

Ów Michał Dąbrowski, kawaler maltański, człowiek bogaty ni wpływowy, zajął się ubogim sierotą i z pomocą prymasa Potockiego umieścił trzynastoletniego chłopaka jako pazia na dworze Leszczyńskiego. U boku króla Stanisława bawił Dąbrowski w Warszawie, a następnie w Gdańsku, lecz po opanowaniu tego miasta w 1734 przez Augusta III, Podczas oblężenia Gdańska i zdobycia go przez marszałka rosyjskiego Munnicha został wzięty do niewoli i zaciągnięty siłą do kirasjerów saskich, zniemczany jednak polski się nie wyparł co udowodnił, a jego syn Jan Henryk stanął w obronie Ojczyzny.
Ożenił się z Maryą Lettow, córką znakomitego jenerała gwardyji królewskiej, którą tenże król z wielkim blaskiem i kosztem utworzył w Warszawie, ów Michał odziedziczył znaczny majątek po dwóch stryjach, Opacie Oliwy i Mistrzu kawalerów Maltańskich, i był on ojcem mego ojca Jana XII, Henryka Dąbrowskiego, wodza "Legionów".

Archikatedra Oliwska, Opactwo Cystersów w Oliwie. W maju 1807 roku generał Jan Henryk Dąbrowski odwiedził syna, który ciężko ranny leczył się od kilku miesięcy w klasztorze oliwskim. W drugiej połowie maja ze szczytu wyniosłej ponad Wrzeszczem góry, rozmiękłą po deszczach, gliniastą drogą schodził o lasce ranny w nogę podczas zdobywania Tczewa generał Jan Henryk Dąbrowski. Odwiedził był syna ciężkimi okrytego ranami, który się w klasztorze oliwskim leczył od kilku miesięcy. Komendę nad dywizją objął był tymczasowo Amilkar Kosiński - po nim Giełgud. Towarzyszyło twórcy legionów kilku oficerów. Ci objaśniali mu stan rzeczy i opowiadali o dokonanych wypadkach. Generał, wysłuchawszy tych raportów, sprawozdań i luźnych opowieści, poprosił oficerów, żeby go tutaj zostawili samego, gdyż życzy sobie w milczeniu rozpatrzeć pozycje. Gdy odeszli, zasiadł na pniaku obok drogi, ręce skrzyżował na kiju. Wodził oczyma po tym świecie rozległym. Miał przed sobą miasto, Leniwkę, Motławę, wyspę Holm, równiny Brzeźna ku Gielatkowu - a w oddali morze. Moskale i Prusaki - marzył, z cicha chichocząc - tutaj razem, w tym gnieździe. Na wyspie Holm, u bramy Zielonej Gdańska - Moskale na straży. A moje młode Wojtki i Wawrzki w nich po społu! Ten Holm wzięli.
Archikatedra Oliwska, Opactwo Cystersów w Oliwie nawa południowa, płyta nagrobna Opata Cystersów w Oliwie Kazimierza Benedykta Dąbrowskiego. Inskrypcja w tłumaczeniu: „Kości grzesznika Kazimierza Benedykta Dąbrowskiego, opata oliwskiego, żył 63 lata, zmarł w roku 1722, 5 kwietnia i tu wybrał sobie miejsce wiecznego spoczynku”. Dziekan Kazimierz Dąbrowski, proboszcz kościoła św. Mikołaja w latach 1696-1705 był opatem klasztoru cysterskiego w Oliwie w  1703-1722. Przez dwa lata był on jednocześnie proboszczem w Grudziądzu i opatem w Oliwie. Kazimierz był bratem dziadka gen. Dąbrowskiego, Jana Stanisława.
Herb Dąbrowskich w Opactwie Cystersów w Oliwie
 Ojciec mojego ojca, Jan Michał Dąbrowski, po stracie swego ojca, owego dzielnego rycerza z pod Wiednia, miał dwóch stryjów, którzy byli jego opiekunami. Pierwszym był świątobliwy Opat z Oliwy pod Gdańskiem, drugi Jan, kawaler Maltański, który założył mały klasztorek pod Poznaniem, zwany po dziś dzień "Kawalerszczyzną", czyli kościół św. Jana. Ci dwaj stryjowie zapisali na mego dziada obszerne dobra i znaczne kapitały, a synowca od najmłodszych lat poświecili karyerze wojskowej; już więc pełen nauk militarnych i hartu żołnierskiego.
'Pułk ojca gen. Dąbrowskiego, płk Jana Michała Dąbrowskiego, uformowany z samych Polaków, na koniach polskiej rasy, miał komendanta poczciwego Sasa, generała Wilmensdorfa, którego główna kwatera mieściła się w Malborku, w Prusach królewskich. Po kampanii 1745, zakończonej porażką armii saskiej pod Kesselsdorfem, pułk ks Albrechta przeniesiony został na leże do Polski, gdzie w dobrach stołowych Niepołomice wyznaczono mu stanowisko.
Sierosławice, gmina Nowe Brzesko, woj. małopolskie, pozostałość z zabudowy Dworku, domu rodzinnego Matki gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, gdzie na świat przyszedł jego pierworodny brat i siostry Ludwika oraz Aleksandra.

Jan Michał Dąbrowskiemu dostała się kwaterą w Sierosławicach nad Wisłą, obecnie gmina Nowe Brzesko woj. małopolskie, dzierżawionych przez generała Krystyna Lettowa, komendanta konnej gwardii konnej. Mimo cudzoziemskiego na pozór nazwiska, dom Lettowów był szczerze polski. Lettowie pochodzili z dobrej szlachty litewskiej wyznania kalwińskiego i podczas prześladowań religijnych za Zygmunta III opuścili rodzinne strony, przenosząc się do Pomeranii. Generał Lettow sługiwał też pierwiastkowo w wojsku pruskim i dopiero po utworzeniu przez Augusta II pułku gwardii konnej, zwanego później mirowskim od nazwiska pierwszego jego dowódcy, Miera, przeszedł pod sztandary Rzeczypospolitej. W domu ojciec- generała Dąbrowski poznał najstarszą tegoż córkę, Zofię Maryannę Lettow i pozyskawszy wzajemność panny, zaślubił ją w roku 1750. Dziatwy przybywało z każdym rokiem, a po dwu córkach Ludwice oraz Aleksandrze, urodzonych w Sierosławicach, przyszedł na świat z upragnieniem oczekiwany syn, któremu na chrzcie świętym nadano iniona Jan Henryk.
Gen. Jan Henryk Dąbrowski
 Ujrzał nasz wojownik światło dzienne w dniu 29 sierpnia 1755r. w Pierzchowie pod Bochnią w Krakowskiem, dokąd przeniosła się Dąbrowska dla objęcia własnego gospodarstwa, gdyż wieś ta była własnością jej rodziców.
Pierzchów, miejsce upamiętniające narodziny gen Jana Henryka Dąbrowskiego
 Pierzchowiec był cząstką, wydzieloną z obszernych dóbr królewskich Pierzchowa, obejmował zapewne nie wiele więcej nad 200 morgów, miał młyn nad potokiem, płynącym od strony Szczygłowa do Raby, karczmę, kilka zagród, a dochód ogółem wedle lustracyi z r. 1765 równał się sumie, odpowiadającej mniej więcej 120 zł. reńskim. Grospodarstwem w Pierzchowcu zajęli się Lettowowie i przenieśli się tutaj z Sierosławic, a Dąbrowscy zatrzymali w dzierżawie Osiek - dawny powiat błoński ok 30 km od Warszawy, obecnie Osiek-Błonie część miasta Błonie nad rzeką Utratą ,powiat zachodni warszawski.
Urodził on się 29 go Sierpnia 1755 go roku w pięknej wiosce, zwanej Pierzchowice, położonej o kilka mil od Krakowa, którą później po śmierci Ojca odziedziczył, jednakże z uczucia gorącego patryotyzmu, choć z wielkim żalem serca, sprzedał ją stryjecznemu bratu, Janowi Kępieńskiemu, aby użyć tych pieniędzy na tworzące się Legiony włoskie. W tej wsi dzisiaj, na miejscu, gdzie się stary dwór spalił, a w którym rodził się Dąbrowski, stoi na wzgórzu zarosłym staremi lipami wspaniały kamienny pomnik, postawiony staraniem obywateli powiatu Bocheńskiego.
Mój Ojciec stracił bardzo wcześnie matkę, jednakże jej rzadkie i znane powszechnie cnoty tak umiano zaszczepić w sercu jedynego syna, że bardzo często za życia wspominał o niej ze łzami w oczach, stawiał ją zawsze za wzór niewieścich zalet, a w swoich Pamiętnikach z rozczuleniem zapisuje.  "Jak mój Ojciec za urlopem przyjechał, zastał matkę tak słabą, że 6go Stycznia 1757go r. na jego ręku skonała; dotychczas jeszcze noszę tę ślubną obrączkę, którą umierając zdjęła z palca i Ojcu oddała. " Ten więc pierścionek odbył przez lat 78 wszystkie kampanije na ręku dwóch wodzów, był świadkiem całej siedmioletniej wojny, wojen roku 94go, roku 6go, 9go, Legionów włoskich i Berezyny. Mój Dziad zaś umierając w Dreźnie oddał synowi z wielką czcią i namaszczeniem ten familijny talizman, który był towarzyszem jego szczęścia i wszystkich bojów; na wszystkich obrazach mojego Ojca jest on odmalowany, i zdjęty był dopiero po jego śmierci w Winnogórze. Dziś należy do zbioru pamiątek, który sama posiadam.

Na podstawie Pamiętników córki gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
 Bogusława Bogumiła Dąbrowska Mańkowska (ur. 18 marca 1814 w Paryżu, zm. 14 kwietnia 1901 w Winna Góra - córka Jana Henryka Dąbrowskiego. Ojca straciła w wieku czterech lat. Opiekowała się nią matka Barbara Dąbrowska z Chłapowskich. Uczynił generał Jan Henryk Dąbrowski, pułkownika Ludwika Sczanieckiego (1789–1854), swego adiutanta opiekunem małoletniej Bogusławy. Opiekunka emigrantów po Powstaniu Listopadowym w Dreźnie w 1832 roku, pisarka, pamiętnikarka.
Żona generała Teodora Mańkowskiego.
Urodziła 13 sierpnia 1836 w Poznaniu syna Napoleona Ksawerego Mańkowskiego.


Brak komentarzy: