Nim ruszył z Legionami gen. Dąbrowski pierwszy w obronie Niepodległości był On Józef Puławski.
Konfederacja barska (1768-1772) – zbrojny związek szlachty polskiej utworzony w Barze na Podolu 29 lutego 1768 roku, z zaprzysiężeniem aktu założycielskiego w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko: kurateli Imperium Rosyjskiego, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierającym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję.
Trwająca przez cztery lata konfederacja barska, którą stłumiła interwencja wojsk rosyjskich i powstanie hajdamaków na Ukrainie. Zakończyła się pierwszym rozbiorem.
Kilka map Przedrozbiorowych Polski w dużej rozdzielczości;Mapa1
Mapa2
Mapa3
Kołacz królewski (fr. Le gâteau des rois) – alegoria I rozbioru Polski. Rysunek Jean-Michel Moreau le Jeune będący satyrą na I rozbiór Polski. Przedstawia władców państw, które dokonały rozbioru Polski: carycę Rosji Katarzynę, władcę Austrii cesarza Józefa II, króla Prus Fryderyka II. Rozdzierają oni arkusz mapy Polski. Obok nich znajduje się król Polski Stanisław August Poniatowski, podtrzymujący zsuwającą się z głowy koronę. Rycina ta zyskała ogromną popularność już w roku swego powstania (1773). W kilku państwach został wydany zakaz jej rozpowszechniania, a we Francji sąd nakazał jej rekwizycję. Mimo to rycina była kopiowana i naśladowana w wielu krajach EuropyJuż w czasie trwania insurekcji kościuszkowskiej 11 lipca 1794 roku poseł pruski w Petersburgu Leopold Heinrich von Goltz pisał w swej depeszy, że cała Rosja domaga się rozbioru Polski i wymazania imienia polskiego.
Traktat rozbiorowy podpisany dnia 25 IX 1793 roku. 25 IX 1793, Grodno Traktat rozbiorowy, składający się z dziewięciu artykułów, między Prusami a Rzeczpospolitą, podpisany na sejmie grodzieńskim w 1793 roku. 
Traktaty polsko-austriackie dotyczące I rozbioru zawarte dnia 18 IX 1773 roku i 16 III 1775 roku. Pełnomocnik cesarzowej Marii Teresy, baron Karl Reviczky, zawiera z pełnomocnikami króla Stanisława Augusta i Rzeczpospolitej trzy traktaty w sprawie rozbiorów: cesyjny (18 IX 1773), handlowy (16 III 1775) i zawierający różne ustalenia określające położenie ludności na ziemiach odstąpionych (16 III 1775).
Traktat trzeciego rozbioru Polski pomiędzy Rosją i Prusami 1795
W imię Najświętszej i Niepodzielnej Trójcy Świętej. 24 października 1795 Sankt Petersburg
Jego Królewska Mość król Prus i Jej Cesarska Mość cesarzowa wszech Rosji pragnąc porozumieć się bardziej szczegółowo i w ostatniej instancji w przedmiocie zastrzeżeń, zawartych w konwencji podpisanej w Sankt Petersburgu 2 stycznia 1795 roku pomiędzy dwoma dworami cesarskimi, której treść została ostatnio przedstawiona dworowi w Berlinie, i by ustalić z większą dokładnością granice, które powinny oddzielać odnośne trzy mocarstwa sąsiadujące z Polską, po całkowitym podziale tej ostatniej, wybrali i uprawomocnili w tym celu swoich przedstawicieli, mianowicie: Jego Królewska Mość król Prus pana Fryderyka Augusta Emanuela hrabiego von Tauenzien, swojego posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego na dworze Rosji, swojego szambelana, pułkownika piechoty i adiutanta, kawalera Orderu Pour le Mérite i Orderu Świętego Jana Jerozolimskiego. Jej Cesarska Mość cesarzowa pana Iwana Ostermanna, wicekanclerza, rzeczywistego radcę prywatnego, senatora i kawalera orderów Świętego Andrzeja, Aleksandra Newskiego, Wielkiego Krzyża Świętego Włodzimierza pierwszej klasy, kawalera Orderu Świętej Anny, pana Aleksandra hrabiego Bezborodko, wielkiego ochmistrza dworu, rzeczywistego radcę prywatnego, dyrektora generalnego poczt i kawalera orderów Świętego Andrzeja, Aleksandra Newskiego i Wielkiego Krzyża Świętego Włodzimierza pierwszej klasy i pana Arkadija Morkowa, radcę prywatnego, członka Kolegium Spraw Zagranicznych, kawalera Orderu Świętego Andrzeja i Wielkiego Krzyża Świętego Włodzimierza pierwszej klasy. Którzy, zebrawszy się wspólnie z pełnomocnikiem Jego Cesarskiej Mości cesarza Rzymian panem Ludwikim hrabią Cobenzlem, kawalerem Wielkiego Krzyża Królewskiego Orderu Świętego Stefana Węgierskiego, jego szambelanem, rzeczywistym radcą poufnym i ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym przy Jej Cesarskiej Mości cesarzowej wszech Rosji, po przekazaniu sobie i wymianie swych pełnomocnictw, które znaleźli w dobrej i właściwej formie, zgadzają się na poniższe zapisy:
Artykuł I.
Konwencja wspomniana w preambule niniejszego aktu, jak gdyby była zamieszczona słowo po słowie stanowi niewzruszoną podstawę niniejszego porozumienia, we wszystkim tym co dotyczy nabytków Jej Cesarskiej Mości cesarzowej Rosji. W wyniku czego, Jej Cesarska Mość pozostanie w posiadaniu wszystkich ziem, miast i okręgów i innych posiadłości, które tam są określone a Jego Królewska Mość król Prus zagwarantuje jej własność i wieczyste używanie.
Artykuł II.
Jego Cesarska Mość cesarz Rzymian przez wzgląd na przyjaźń do Jego Królewskiej Mości króla Prus, odstąpi na jego korzyść terytorium od punktu, który leży w linii prostej od Świdrów nad Wisłą do ujścia Bugu do Narwi, w ten sposób, że cały ten okręg będzie zawarty w dziale, który w wyniku postanowień niniejszej deklaracji został przyznany drogą podziału Jego Królewskiej Mości królowi Prus, a Jej Cesarska Mość w podobny sposób zagwarantuje mu własność i wieczyste używanie.
Artykuł III.
Demarkacja przyszłych granic pomiędzy państwami Austrii i Prus od strony województwa krakowskiego pozostanie nierozstrzygnięta i dwie układające się strony zachęcone obopólną intencją widzenia uregulowanej w sposób zadowalający bezpiecznej wyraźnej granicy, wygodnej i zabezpieczonej od każdej napaści doszły do przekonania, że będzie ona wyznaczona i utrwalona w sposób przyjacielski przez komisarzy demarkatorów, którzy będą wysłani przez obie strony. Jej Cesarska Mość cesarzowa wszech Rosji ze swej strony przydzieli do pomocy swojego komisarza, by służył jako doradca i arbiter na wypadek wyniknięcia różnicy zdań pomiędzy komisarzami zainteresowanych stron. Ci, na skutek zaufania do bezstronności Jej Cesarskiej Mości i na równi dażąc ją swoją przyjaźnią obiecują i dopełnią wszystkich starań, by mieć to na względzie w swoich radach i przy podejmowaniu swoich decyzji. Ponadto uzgodniono, że dzieło całkowitej demarkacji będzie zakończone na przestrzeni 3 miesięcy od daty podpisania niniejszego traktatu. Tymczasem całe terytorium, zaznaczone na mapie Zanonniego przez linię wytyczoną od miejsca, gdzie rzeka Soła wpada do Wisły pomiędzy Górką i Gromcem, idąca na ukos przez Krzeszowice wydłużająca się omijając po prawej stronie miasta Skała i Miechów, kończąca się w Czarnowicach nad Pilicą, skąd biegnie nurtem tej rzeki - popozostanie okupowana przez wojska Jego Królewskiej Mości króla Prus aż do czasu, gdy dzieło demarkacji zostanie zakończone i potwierdzone według wyznaczonych tu reguł.
Artykuł IV.
Jego Cesarska Mość cesarz Rzymian, i Jego Królewska Mość król Prus gwarantują sobie wzajemnie i uroczyście nabytki terytorialne, które po zakończeniu prac komisji mieszanej i po arbitrażu Jej Cesarskiej Mości cesarzowej wszech Rosji, będą im wzajemnie przysądzone i które będą im zagwarantowane przez rzeczoną Jej Cesarską Mość cesarzową wszech Rosji.
Artykuł V.
Lecz miasto Kraków, tak jak inne ziemie przyznane Jego Cesarskiej Mości cesarzowi Rzymian przez niniejszy traktat jak również przez wyżej wymienioną deklarację z 3 stycznia 1795 i gdzie były by jeszcze wojska Jego Królewskiej Mości króla Prus, będą one ewakuowane w przeciągu 6 tygodni od czasu podpisania niniejszego traktatu i oddane oddziałom wyznaczonym przez Jego Cesarską Mość cesarza Rzymian do ich odebrania i objęcia w posiadanie.
Artykuł VI.
W ten sam sposób postępować się będzie w sprawie ewakuacji i oddania ziem i miast w obecnej chwili okupowanych przez wojska Jej Cesarskiej Mości cesarzowej wszech Rosji, które przypadły w podziale Jego Królewskiej Mości królowi Prus.
Artykuł VII.
Jeśli z powodu wrogości do postanowień niniejszego traktatu podziałowego i jego skutków jedna z trzech wysokich układających się stron zostanie zaatakowana przez jakieś państwo, dwie pozostałe przyłączą się do niej i przyjdą z pomocą wszystkich swoich sił i wszystkich środków aż do całkowitego ustania ataku.
Artykuł VIII.
Niniejszy traktat zostanie ratyfikowany w formie stosowanej przez dwa układające się dwory. Protokoły ratyfikacyjne zostaną wymienione w ciągu 6 tygodni lub wcześniej o ile to będzie możliwe.
Na znak czego my pełnomocnicy, podpisujemy i kładziemy swoje pieczęcie z herbami.
Fryderyk August Emanuel hrabia von Tauenzien, hrabia Iwan Ostermann, Aleksander hrabia Bezborodko, Arkadij hrabia Morkow
W imię Najświętszej i Niepodzielnej Trójcy Świętej,
Waśnie i niepokoje, które wstrząsnęły Królestwem Polskim na skutek rewolucji starego ustroju, przeprowadzonej jednostronnie i przemocą 3 maja 1791 roku, stale burząc się i rozprzestrzeniając, wbrew usiłowaniom Jej Cesarskiej Mości Wszech Rosji by je stłumić i uspokoić, stały się jawnym zagrożeniem spokojnego bytu państw ościennych. Jej Cesarska Mość poczuwa się być zobowiązaną do poczynienia tych uwag mocą tych niezaprzeczalnych praw, jakie nabyła jako sprawiedliwe odszkodowanie za wszystkie koszty i ofiary, jakie poniosła w czasie interwencji na rzecz Rzeczypospolitej, by osiągnąć porozumienie z mocarstwami ościennymi, w sprawie najodpowiedniejszych środków, jakie mają być podjęte do osiągnięcia jej celów.
Rezultatem tego porozumienia jest deklaracja, którą wydali Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji i Jego Królewska Mość król Prus 9 kwietnia 1793 roku do Prześwietnych Skonfederowanych Stanów Rzeczypospolitej, obradujących w Grodnie, jedno przez swojego ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego, a drugie przez posła nadzwyczajnego.
Jego Królewska Mość król Polski, po konsultacji z Radą Nieustającą Rzeczypospolitej, uznał za niezbędne zwołanie sejmu nadzwyczajnego w celu rozważenia żądań Sankt Petersburga i Berlina. Sejm ten zwołany, skonfederowawszy się zgodnie z regułami, postanowił rozpocząć przyjazne negocjacje z każdym z tych dworów by w ten sposób uregulować i położyć kres ich odnośnym roszczeniom.
W tym celu Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji mianowała i wyposażyła w pełnomocnictwa jej rzeczywistego radcę prywatnego Jakoba Sieversa, kawalera orderów Świętego Aleksandra Newskiego i Świętej Anny, ambasadora nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego przy Jego Królewskiej Mości i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej, a ze swej strony Jego Królewska Mość i Najjaśniejsza Rzeczpospolita:
Z Senatu:
- Ignacego Massalskiego, księcia, biskupa wileńskiego, prezydenta
- Wojciecha Skarszewskiego, biskupa chełmskiego
- Józefa Kossakowskiego, biskupa inflanckiego
- Michała Radziwiłła, księcia, wojewodę wileńskiego
- Piotra Ożarowskiego, kasztelana wojnickiego
- Józefa Oborskiego, kasztelana ciechanowskiego
Ministrów:
- Fryderyka Moszyńskiego, marszałka wielkiego koronnego
- Ludwika Tyszkiewicza, marszałka wielkiego litewskiego
- Szymona Kossakowskiego, generała armii litewskiej
- Józefa Zabiełłę, generała armii litewskiej
- Antoniego Sułkowskiego, księcia, kanclerza wielkiego koronnego
- Kazimierza Konstantego Platera, podkanclerzego litewskiego
- Michała Kleofasa Ogińskiego, podskarbiego wielkiego litewskiego
- Teofila Załuskiego, hrabiego Świętego Cesarstwa Rzymskiego, podskarbiego nadwornego koronnego
- Antoniego Dziekońskiego, podskarbiego nadwornego litewskiego
Z Izby Poselskiej:
- Józefa Ankwicza, hrabiego Świętego Cesarstwa Rzymskiego, posła województwa krakowskiego
- Leonarda Kossakowskiego, posła województwa krakowskiego
- Konstantyna Jankowskiego, posła województwa sandomierskiego
- Franciszka Kunickiego, posła ziemi chełmskiej
- Ksawerego Walewskiego, posła województwa wołyńskiego
- Józefa Rokitnickiego, posła województwa płockiego
- Tadeusza Staniszewskiego, posła ziemi czerskiej
- Jana Ostroroga, księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, posła ziemi czerskiej
- Stanisława Bielińskiego, posła z Warszawy, marszałka sejmowego
- Stanisława Klickiego, posła z Warszawy
- Szczepana Zabrzyckiego, posła ziemi nurskiej
- Józefa Szyszkę, posła z Lidy
- Jana Kleczkowskiego, posła województwa trockiego
- Macieja Zyniewa, starostę brzeźnickiego, posła z Grodzieńszczyzny
- Michała Kossakowskiego, szambelana, posła z Kowna
- Ludwika Giełguda, posła ze Żmudzi
- Michała Łopotta, posła województwa nowogródzkiego
Ci pełnomocnicy, we właściwej formie upoważnieni, zebrawszy się razem i wymieniwszy swoje plenipotencje, uchwalili co następuje:
Artykuł I
Od dzisiejszego dnia po wieczne czasy nastąpi stan niezmąconego pokoju i doskonałe przyjacielskie zjednoczenie pomiędzy Jej Cesarską Mością imperatorową Wszech Rosji, jej spadkobiercami , następcami i wszystkimi jej prowincjami z jednej strony i jego Królewską Mością królem Polski, wielkim księciem Litwy, jego następcami, jak również pomiędzy Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim z drugiej strony. By wzmocnić i utwierdzić wzajemną przyjaźń, wysokie układające się strony zobowiązują się puścić w niepamięć nie tylko przeszłość, lecz także zwracać baczną uwagę, by zniszczyć w zarodku wszelką niezgodę, która mogłaby na nowo popsuć szczerą przyjaźń pomiędzy nimi jak też doskonałą harmonię i zgodę pomiędzy ich poddanymi.
Artykuł II
W celu zbudowania tego korzystnego systemu wiecznego pokoju na bardziej solidnym fundamencie, wydaje się być zasadne i niezbędne, by zatwierdzić i określić granice, które w przyszłości na zawsze oddzielą Imperium Rosyjskie i Królestwo Polskie. Tedy jego Królewska Mość król Polski, tak sam jak i jego następcy, Stany Sejmujące Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego odstępują niniejszym traktatem nieodwołalnie i po wieczne czasy, bez prawa powrotu i jakichkolwiek zastrzeżeń na rzecz Jej Cesarskiej Mości imperatorowej Wszech Rosji, jej spadkobierców i następców: kraje, prowincje i okręgi zakreślone linią na mapie, tak, że linia ta zaczyna się w miejscowości Druja, która znajduje się na lewym brzegu Dźwiny, niedaleko klina Żmudzi, stąd wiedzie przez Narocz i Dąbrowę, kierując się skrajem województwa wileńskiego na miejscowość Stołpce, przecina Nieśwież, później Pińsk, a stąd idzie przez Kuniew pomiędzy Wyszogródkiem i Nową Groblą niedaleko granicy z Galicją, wzdłuż niej aż do biegu Dniestru, który w końcu opuszcza w Jahorliku, w miejscu przebiegu teraźniejszej granicy rosyjskiej. Wyżej określona linia będzie na zawsze wyznaczać granicę pomiędzy Imperium Rosyjskim i Królestwem Polskim.
Jego Królewska Mość król i Stany Sejmujące Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego odstępują w sposób jak najbardziej formalny, uroczysty i zobowiązujący Jej Cesarskiej Mości imperatorowej Wszech Rosji, jej spadkobiercom i następcom, wszystko to, co w konsekwencji powinno przypaść Imperium Rosyjskiemu, w szczególności wszystkie kraje i okręgi, które rzeczona linia oddziela od teraźniejszych terytoriów Polski, z całą własnością, suwerennością i niepodległością, z wszystkimi miastami, twierdzami, wsiami i przysiółkami, rzekami i wodami, ich lennikami, poddanymi i mieszkańcami, zwalniając wyżej wymienionych z przysięgi złożonej Jego Królewskiej Mości i Koronie Królestwa Polskiego z wszystkimi prawami tak duchownymi jak świeckimi, w ogóle z tym wszystkim, co się tyczy niepodległości tych krajów. Jego Królewska Mość król i Rzeczpospolita Polska obiecują w sposób jak najbardziej stanowczy i uroczysty, że nigdy nie będą bezpośrednio lub pośrednio, pod żadnym pretekstem wysuwać roszczeń do krajów i prowincji, przekazanych niniejszym traktatem.
Artykuł III
W wyniku tego Jego Królewska Mość król Polski, tak sam jak i jego spadkobiercy i następcy oraz Stany Sejmujące Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego zrzekają się po wieczne czasy w sposób jak najbardziej uroczysty wszystkich praw i wszelakich pretensji, jakiejkolwiek by były natury i pochodzenia, z jakiegokolwiek tytułu, pod jakimkolwiek pretekstem i w jakichkolwiek okolicznościach mogłyby być przedstawione i sformułowane, tak co do krajów, prowincji i okręgów z wszystkimi ich przynależnościami, odstąpionych w niniejszym traktacie, jak też tego wszystkiego, co Rosja dotychczas posiadała i zobowiązują się w niniejszym traktacie zagwarantować w sposób najświętszy i najbardziej nienaruszalny wszystkie kraje, prowincje i posiadłości Jej Cesarskiej Mości imperatorowej Wszech Rosji, jakie posiada teraz w Europie, przyłączając do nich cesje, dokonane w niniejszym traktacie.
Artykuł IV
W drodze wzajemności za odstąpienia i zrzeczenia się, wyrażone w artykułach II i III, Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji chcąc ze swej strony zapewnić, że na zawsze daleka jest od nowych zastrzeżeń co do przebiegu granicy pomiędzy Imperium Rosyjskim a Królestwem Polskim, zrzeka się tak sama jak i jej spadkobiercy i następcy, wszelkich praw i pretensji, jakie mogłaby mieć teraz i jakie mogłaby bezpośrednio bądź pośrednio sformułować w przyszłości, z jakiegokolwiek tytułu, pod jakąkolwiek nazwą, pretekstem lub gdy mógłby nastąpić jakikolwiek obrót spraw i zbieg okoliczności, do najmniejszej części terytorium, wchodzącego teraz w skład Polski.
Wprost przeciwnie, Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji, zobowiązuje się do zachowania Polski w teraźniejszym stanie posiadania i gwarantuje, tak jak ona zagwarantowała jej w niniejszym traktacie, w sposób jak najbardziej dobitny i zobowiązujący, integralność terytorialną i władzę suwerenną na wyżej wymienionych ziemiach, ze wszystkimi prawami pochodnymi.
Artykuł V
Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji, uznaje za skutek natychmiastowy jej zobowiązań, jakie podjęła w artykule IV, że nie będzie sprzeciwiała jakiejkolwiek zmianie ustroju, jaką, przy obecnym obrocie spraw polskich, Jego Królewska Mość król i Rzeczpospolita uznają za niezbędne poczynić w dawnej konstytucji, zgodnie z życzeniem całego narodu, jakie zostanie swobodnie wyrażone przez jego reprezentantów, zgodnie z prawem zebranych na teraźniejszym sejmie.
By nie pozostawić żadnej wątpliwości w tej materii, imperatorowa osobiście zobowiązuje się Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej nie tylko uznać podobną konstytucję, uchwaloną za dobrowolną i prawem przepisaną zgodą lecz jeżeli będzie trzeba także rozciągnąć na nią swe gwarancje zawarte w artykule IV.
Artykuł VI
Wzajemną intencją dwóch wysokich układających się stron jest by odtąd ich poddani cieszyli się owocami zjednoczenia i szczerej przyjaźni, jakie od dzisiaj zaistnieją pomiędzy nimi, dostarczając im przede wszystkim korzyści wolnej wymiany ich potrzeb i swobodnego obrotu podstawowych artykułów ich przemysłu, o ile to będzie zgodne z zasadami handlu, wprowadzonymi w ich krajach.
Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji i Jego Królewska Mość król i Rzeczpospolita z całą mocą oświadczają, że gotowi są na wszelkie porozumienia lub propozycje, mające na celu ożywienie handlu pomiędzy obydwoma narodami. Wszystko co zostanie zapisane w odpowiednim traktacie, będzie miało taką samą moc słowo po słowie jak artykuły niniejszego traktatu.
Artykuł VII
Jakkolwiek demarkacja obecnych granic pomiędzy Rosją i Polską może być przeprowadzona bez żadnym przeszkód, stosując się dokładnie do linii wytyczonej w niniejszym traktacie, wysokie układające się strony nie uważają za niestosowne, by niezwłocznie wyznaczyć komisarzy obu stron by uregulować tę ważną kwestię z całą możliwą dokładnością i precyzją jak również by zakończyć polubownie zatargi i spory, jakie mogłyby wyniknąć przy tej sposobności pomiędzy ich obu poddanymi. W przypadku, gdy w przyszłości wyniknęłyby jakieś spory wyznaczy się komisarzy obu stron, tak w przedmiocie samych granic jak też w stosunku do spornych praw ich poddanych odnośnie granic.
Artykuł VIII
Katolicy rzymscy utriusque ritus, którzy na mocy artykułu II niniejszego traktatu przechodzą pod zwierzchność Jej Cesarskiej Mości imperatorowej Wszech Rosji, będą nie tylko się cieszyli pełnym i wolnym wyznawaniem swej religii, stosownie do zaprowadzonego tam systemu tolerancji lecz także zostaną zachowani na terytoriach scedowanych w artykule II w stanie ścisłego posiadania swych dóbr dziedzicznych.
Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji przeto nieodwołalnie obiecuje w swoim imieniu, w imieniu swoich spadkobierców i następców, że po wieczne czasy zachowa rzeczonych rzymskich katolików obojga rytów w stanie niezmąconego posiadania przywilejów, własności i kościołów, w wolnym sprawowaniu ich kultu, nauki i wszystkich praw związanych z wyznawaniem ich religii. Obiecuje, że na ziemiach , które przeszły w jej władanie na mocy niniejszego traktatu, nigdy nie użyje swej władzy suwerennej na szkodę religii rzymskokatolickiej obojga rytów.
Artykuł IX
Jeśliby dwie wysokie układające się strony, po uroczystym podpisaniu tego traktatu, uznały za niezbędne i stosowne dla dobra i korzyści ich państw, by porozumieć się co do nowych układów, wtedy przygotowany zostanie artykuł odrębny, który będzie miał taką samą moc i wartość jak gdyby był umieszczony tutaj słowo po słowie.
Artykuł X
Niniejszy traktat zostanie ratyfikowany przez Jej Cesarską Mość imperatorową Wszech Rosji z jednej strony i Jego Królewską Mość króla i Rzeczpospolitą z drugiej w ciągu sześciu tygodni od dnia jego podpisania. Jeżeli będzie to możliwe najpierw zostanie umieszczony wśród konstytucji obecnego sejmu. Na potwierdzenie czego my pełnomocnicy i komisarze wydelegowani dla jego zawarcia przywieszamy pieczęcie naszych herbów.
(podpisy i pieczęcie delegatów polskich wymienionych powyżej) Jakob Sievers
Traktat rozbiorowy pomiędzy Rzecząpospolitą a Królestwem Prus 1793
25 września 1793, Grodno
Między Najjaśniejszym Królem Jegomością i Rzecząpospolitą Polską z jednej a Najjaśniejszym Królem Jmcią Pruskim z drugiej strony zawarty. W imię Trójcy Przenajświętszej. Niech będzie wiadomo komu należy. Wywrócenie konstytucji i rządu wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej przez nielegalną rewolucją 3 maja 1791 zamięszania, które od tej nieszczęśliwej epoki kraj niszczyć nie przestawały i zatrważające szerzenie się w nim ducha szkodliwych inowacji, zniewoliwszy Najjaśniejszego Króla Jmci Pruskiego i Najjaśniejszą Imperatorową Jejmć Wszech Rosji do porozumienia się i zniesienia z Sąsiedzkimi Mocarstwami względem sposobów ochronienia swych państw od bliskiego niebezpieczeństwa, jakim były zagrażane. Rzeczony Król Jmć Pruski i Najjaśniejsza Imperatorowa Jmć Wszech Rosji, połączeni zgodnością wzajemną zadań i widoków uznali, że inaczej zapobiec złemu nie zdołają, jak przez przyłączenie do swych respective państw, krajów im przyległych o swej stałej i nieodmiennej w tej mierze determinacji Rząd Polski przez wspólną deklaracją podaną w Grodnie 9 kwietnia ostatniego, uwiadomili. I odebrawszy hołd i przysięgę wierności od swych nowych poddanych, wezwali Naród Polski do zgromadzenia się na sejm dla zagruntowania za przyjazną ugodą układów, które mają zapewnić trwałość stanu aktualnego rzeczy i przyszłej egzystencji Rzplitej.- Tym końcem Najjaśniejszy Król Jmć Pruski opatrzył zupełnym umocowaniem JP. Henryka Ludwika de Buchholtz, swego tajnego konsyliarza skarbowego, Posła Nadzwyczajnego i Ministra Pełnomocnego u Dworu Polskiego, a Najjaśniejszy Król Jmć i Rzeczpospolita Polska wyznaczyli i umocowali z swej strony: z senatu: Przewielebnych Ignacego kscia Massalskiego biskupa wileń., Wojciecha Skarszewskiego biskupa chełmskiego, Józefa Kossakowskiego, biskupa inflantskiego, WW. Michała Kscia Radziwiłła wojewodę wileńskiego, Piotra Ożarowskiego woynickiego, Józefa Oborskiego ciechanowskiego kasztelanów. Ex Ministerio: WW. Ludwika Tyszkiewicza Marszałka WW. Ks. Lit., Szymona Kossakowskiego Hetmana WW. Ks. Lit., Antoniego Kscia Sułkowskiego Kanclerza W. Koron., Kazimierza Konstantyna Platera Podkanclerzego W. Ks. Lit., Michała Ogińskiego Podskarbiego WW. Ks. Lit., Józefa Zabiełły Hetmana Polnego W. Ks. Lit., Teofila Załuskiego Hr. S.P.R. Podskarbiego Nadwornego Kor., Antoniego Dziekońskiego Podskarbiego Nadwor. W. Ks. lit., z Stanu Rycerskiego: UUr. Józefa Ankwicza Hr. S.P.R. i Leonarda Kossakowskiego z wdztwa krakow., Konstantego Jankowskiego sandomirskiego, Franciszka Kunickiego ziemi chełmskiej, Ksawerego Walewskiego wdztwa wołyńskiego, Józefa Rokitnickiego województwa płockiego, Tadeusza Staniszewskiego i Jana Ostroroga Hrabi S.P. R. ziemi czerskiej, Stanisława Bielińskiego Marszałka Sejmowego i Stanisława Klickiego ziemi warszawskiej, Szczepana Zambrzyckiego ziemi nurskiej, Józefa Szyszkę powiatu lidzkiego, Jana Kleczkowskiego wdztwa trockiego, Macieja Zyniewa starostę berznickiego powiatu grodzieńskiego, Michała Kossakowskiego podkomorzego i posła powiatu kowieńskiego, Ludwika Giełguda z wdztwa żmudz. i Michała Łopotta z wdztwa nowogr. posłów, którzy to pełnomocnicy tym sposobem należycie umocowani, okazawszy sobie wzajemne plenipotencje, zgodzili się na artykuły następujące.
Artykuł I. Będzie odtąd przyjaźń i związek szczery i trwały między Najjaśniejszym Królem Jmcią Pruskim, jego Dziedzicami i Następcami i wszelkimi jego Państwami z jednej, a Najjaśniejszym Królem Jmścią Polskim Wielkim Książęciem Litewskim, jego Następcami, jako też Królestwem Polskim i W. Ks. Lit. z drugiej strony tak dalece, że strony kontraktujące dokładać będą największej baczności na utrzymanie między sobą dobrej zgody i związku wzajemnego, unikając tego wszystkiego coby mogło naruszyć spokojność i pomyślność Państw obudwóch.
Artykuł II. Ażeby zaś ugruntować to szczęśliwe systema jedności i przyjaźni na zasadzie tym trwalszej osądzono za rzecz przyzwoitą i potrzebną oznaczyć i ustanowić granice, które oddzielać będą na potym wiecznemi czasy kraje Najjaśniejszego Króla Jmci Pruskiego i Królestwa Polskiego. Przeto Najjaśniejszy Król Jmć Polski tak za siebie, jako też za swoich Następców, tudzież Stany Królestwa Polskiego i W. Ks. Lit. ustępują przez niniejszy traktat nieodzownie na wieczne czasy i bez żadnego zwrotu, ani jakiegokolwiek bądź wyłączenia Najjaśniejszemu Królowi Imci Pruskiemu, jego Dziedzicom i Sukcesorom obojej płci, województwa, miasta i powiaty, które tenże Król Jmć Pruski wziął w swoją posesją podług patentu swego pod datą 25. marca roku bieżącego i które są oznaczone niniejszym traktatem w linii, począwszy od granicy śląskiej idąc o milę niżej Częstochowy, postępując w prawą do Pilicy, trochę wyżej Koniecpola podług nastąpionego zaboru, tam gdzie wpada rzeczka Biała od Lelowa płynąca. Idąc dalej wzdłuż Pilicą do Grotowic, ztamtąd prostą linią ku Sochaczewu, zostawując Rawę na lewej ręce o pół mile niemieckiej i postępując aż o milę po za miasto Rawę, zwraca się węgłem prostym do małej rzeczki Skierniewki, inaczej Jeżówki zwanej, aż do miejsca gdzie ta rzeczka łączy się z Bzurą, którą się idzie aż do Wisły naprzeciw Wyszogródka, a od tego ostatniego miasta linia prosta aż do Działdowa formuje granicę, tym sposobem, iż brzeg prawy wspomnionych rzek Pilicy, Skierniewki, inaczej Jeżówki zwanej i Bzury przy Polszcze zostanie, lewy zaś brzeg przy Państwie Pruskim, z zapewnieniem wolnego na nich spławu poddanym państw obojga. I nie będzie wolno żadnej stronie takowych przedsiębrać robót, któreby mogły zwrócić bieg aktualny rzeczonych rzek. W miejscach zaś, w którychby komisja demarkacyjna zastała znaki graniczne zajętych posesji inaczej oznaczone, nakaże je przenieść podług powyższego opisania duktu granicznego. Tudzież Najjaśnieszy Król Jmć i Rzeczpospolita Polska ustępują także miasta Gdańsk i Toruń z ich respective terrtoriami. Najjaśniejszy Król Jmć Polski i Stany Korony Polskiej i W. Ks. Lit. odstępują Najjaśniejszemu Królowi Jmci Pruskiemu, jego Dziedzicom i Następcom wszystkie kraje wzwyż wyrażone ze wszelką własnością, władzą najwyższą i niepodległością, ze wszystkimi miastami, fortecami, miasteczkami, wsiami, ze wszystkimi portami, brzegami, rzekami, ze wszystkimi poddanemi i mieszkańcami, uwalniając ich od hołdu i przysięgi na wierność wykonanej Królowi Jmci i Koronie Polskiej, ze wszystkimi prawami, tak co do polityki, jako też i duchowności, słowem ze wszystkim tym, co należy do najwyższej władzy, przyrzekając najwyraźniejszym i najuroczystszym sposobem nie formować nigdy ani directe ani indirecte pod jakimkolwiek bądź pretekstem, żadnej pretensji o kraje i powiaty niniejszym traktatem ustąpione. Obiedwie Najjaśniejsze Strony kontraktujące obowiązują się wyznaczyć nieodwłocznie komisarzów z jednej i z drugiej strony, końcem ułożenia tego ważnego obiektu demarkacji teraźniejszych granic, między Prusami a Polską ze wszelką pilnością i dokładnością, tudzież, ażeby zaspokoić po przyjacielsku spory, sprzeczki i zatargi, któreby mogły powstać z tego powodu między poddanemi wzajemnemi. Będą także w dalszym czasie wyznaczeni podobnież zobopólni komisarze, gdyby się zdarzył spór jakowy tak względem samych granic, jako też z powodu zaprzeczeń praw granicznych wzajemnych poddanych.
Artykuł III. Nawzajem cesji od Najjaś. Króla Jmci Polskiego i Rzplitej niniejszym traktatem uczynionych, Najjaśn. Król JMć Pruski zrzeka się najwyraźniej za siebie i swoich Dziedziców i Następców obojej płci wszelkich pretensji, które może teraz lub mógłby w następnym czasie formować bądź directe, bądź indirecte i pod jakimkolwiek bądź tytułem denominacją, pretekstem lub umową tudzież w jakichkolwiek bądź okolicznościach lub przypadkach do jakiejkolwiek bądź prowincji lub najmniejszej części kraju, którą teraz Polska posiada. Najjaśn. Król JMć Pruski zrzeka się równie posesji i praw swoich do dóbr Serejów i Taurogów z ich attynencjami w Wielkim Księstwie Litewskim sytuowanych. Nadto obowiązuje się utrzymywać Polskę w stanie teraźniejszych posesji i gwarantować one. Jako też w samej rzeczy gwarantuje niniejszym artykułem w sposób najwyraźniejszy i najbardziej obowiązujący całość i najwyższą władzę nad rzeczonymi posesjami aktualnymi, ze wszystkimi z onych wypływającemi prawami.
Artykuł IV. Najjaśniejszy Król Jmć Polski podobnież za siebie, swoich Następców, tudzież Stany Królestwa Polskiego i W. Ks. Litewskiego zrzekają się wiecznemi czasy w sposób najuroczystszy wszystkich praw i pretensji jakiejkolwiek bądź natury i denominacji, które z jakiegokolwiek bądź tytułu, pretekstu i okoliczności mogłyby bydź formowane, tak do krajów prowincji i powiatów, ich należności, artykułem 2gim niniejszego traktatu ustąpionych, tudzież Najjaśniejszy Król JMć i Rzplita Polska gwarantują Najjaśn. Królowi JMć Pruskiemu i Jego Sukcesorom nie tylko prowincje artykułem drugim niniejszego Traktatu teraz ustąpione, ale i te, które dawniej Prusom ustąpione były traktatem w Warszawie dnia 18 Septembra 1773 roku zaszłym.
Artykuł V. Katolicy rzymscy podobnie jak ci tejże religji, którzy dawniej przeszli pod panowanie pruskie, będą używać we wszystkich krajach, niniejszym traktatem ustąpionych, wszelkich swoich praw i własności w względzie cywilnym, a co do religji zachowaną mieć będą takąż samą jak dotąd wolność obchodzenia obrządków religji i karności in statuquo z posiadaniem wszystkich kościołów i dóbr wszystkich kościelnych, tak jak je dotąd posiadali. Najjaśniejszy Król JMć Pruski przyrzeka za siebie i swoich Następców, że nigdy nie zechce używać praw monarchicznych z uszkodzeniem stanu aktualnego religji w krajach niniejszym traktatem pod jego panowanie przeszłych. Co się zaś tycze kościołów i fundacji pobożnych, które sytuowane będąc w jednym państwie, miałyby jaką część dóbr swoich w drugim, Najjaśniejsze Strony Kontraktujące ustępując oneż sobie nawzajem z wszystkiemi prawami, bądź quo ad spiritualia, bądź ad temporalia z zachowaniem sobie wolności rozrządzenia onemiż, tak jednak, iżby rzeczone dobra natury swej nie odmieniały i nie mogły bydź użyte tylko jedynie na indemnizacje wzajemne kościołów i zgromadzeń, któreby na tym urządzeniu traciły. Z ostrzeżeniem oznaczenia w artykułach osobnych terminu, do którego używanie intrat rzeczonych kościołów i zgromadzeń wzajemnie trwać ma podług aktualnego stanu bez uszkodzenia prawa dożywocia posesorów i ich koadiutorów teraźniejszych, wyłaczając jednak zaraz dobra biskupstwa poznańskiego w Polszcze pozostałe, które pod urządzenie Rzeczypospolitej przechodzą dla ustanowienia z nich intrat nowemu biskupstwu warszawskiemu.
Artykuł VI. Najjaśniejszy Król Jmć Pruski pragnąc przykładać się do spokojności Rzplitej Polskiej ile od niego zależeć może, obowiązuje się, jeżeliby o to od Narodu był rekwirowanym, gwarantować ze swojej strony konstytucje, które na sejmie aktualnie w Grodnie zgromadzonym ustanowione będą.
Artykuł VII. Wszystkie konwencje osobne, które mogą bydź później zawarte, czyli to względem handlu obudwóch Narodów, czyli w innych jakich szczególnych obiektach będą równie miały takąż moc i wagę, jak gdyby słowo w słowo w niniejszy traktat wpisane były, a przedsiębiorąc zawieranie nowych układów handlowych, Najjaśniejsze strony kontraktujące obowiązują się brać za zasadę wzajemną opłatę po dwa od sta, tak co do cła importacji, eksportacji, jako i tranzytu, tudzież przyjąć prawidła najumiarkowańsze w układzie taryfy przez komisją obustronną mającą nieodwłocznie bądź ustanowioną. Najjaśniejszy Jmć i Rzeczpospolita Polska zastrzegają sobie wolność wzywania mediacji Najjaśniejszej Imperatorowej Wszech Rosji we wszelkich trudnościach, któreby w ciągu negocjacji traktatu handlowego wyniknąć mogły.
Artykuł VIII. Najjaśniejsze Strony obiedwie kontraktujące zgodziły się jeszcze na odnowienie i potwierdzenie w najdoskonalszej formie traktatu między niemi zawartego w Warszawie dnia 18 września 1773 roku, w tym co nie ubliża opisom i układom traktatu niniejszego i aby opisy w artykułach osobnych rzeczonego traktatu 1773 nie czyniły w niczym zawady przyszłym warunkom w artykułach osobnych teraźniejszego traktatu.
Artykuł IX. Niniejszy traktat będzie ratyfikowany przez Najjaśniejszego Króla Jmci Pruskiego z jednej, a Najjaśniejszego Króla Jmci i Rzeczpospolitą Polską z drugiej strony w przeciągu sześciu tygodni, rachując od dnia podpisania lub też prędzej, jeżeli to bydź może, potym zaś będzie wciągniony do konstytucji sejmu teraźniejszego. Obie Najjaśniejsze strony kontraktujące obowiązują się żądać od Najjaśniejszej Imperatorowej Jmci Wszech Rosji gwarancji traktatu teraźniejszego. Dla większej wiary My Pełnomocnicy i Komisarze, szczególnie do tego traktatu wyznaczeni i umocowani, takowy podpisaliśmy i rodowitemi pieczęciami naszemi stwierdziliśmy.
Dan w Grodnie dnia 25 miesiąca września 1793 roku.
Z wyraźnego rozkazu Stanów Sejmujących podpisujemy.
LS.) J. Ksżę Massalski
Biskup wileń. Prezydujący.
LS.) Wojciech Skaryszewski
Biskup chełmski
LS.) Józef Kossakowski
Biskup inflantski
LS.) Ludwik Tyszkiewicz
Mar. W. W. Ks. Lit.
LS.) Antoni Ksżę Ordynat Sułkowski
Kanclerz W. Kor.
LS.) Kazimierz Konstantyn
Hrabia Plater
Podkanclerzy Lit.
LS.) Michał Hrabia Ogiński
Podska. W. W. Ks. Lit.
LS.) Józef Zabiełło
Hetman Polny W. Ks. Lit.
LS.) Teofil Załuski
Podskarbi Nadw. K.
LS.) Antoni Dziekoński
Podskarbi Nadw. Lit.
LS.) P. Ożarowski
Kasztelan wojnicki.
LS.) Józef Oborski
Kasztelan ciechanowski,
LS.) Józef Hr. Ankwicz
Poseł wdztwa krakowskiego.
LS.) Konstantyn Jankowski
poseł wdztwa sandom., deputowany.
LS.) Tadeusz Staniszewski
poseł kstwa mazowieckiego z ziemi czerskiej, deputowany.
LS.) Ksawery Walewski
p. wołyński.
LS.) Józef Rokitnicki
poseł płocki.
LS.) Jan Ostrorog
Hr. S.P.R. poseł czers., deputowany.
LS.) Stanisław Bieliński
poseł warszaw. Marszałek Sejmowy.
LS.) Stanisław Klicki
poseł warsz. deput.
LS.) Szczepan Zambrzuski
Kawaler Orderu S. Stanisława, poseł nurski, deputowany.
LS.) Michał Łopott
Kawaler Orderów Polskich i Malt.
poseł nowogr., deputowany.
W imię Przenajświętszej Trójcy Świętej,
Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji i Jego Królewska Mość król Prus, znajdując się w stanie najściślejszego związku wszystkich interesów swych monarchii, uznają się za zobowiązanych by zwrócić najpoważniejszą i baczną uwagę na teraźniejszy zbieg okoliczności - tak na całkowity zamęt, w jakim pogrążona jest Rzeczpospolita przez niezgodę pomiędzy możnymi i zepsucie ducha wszystkich jej obywateli, jak też na stan wojny z Portą Otomańską, w jaką zaangażowała się Je Cesarska Mość na skutek obrotu spraw w Rzeczypospolitej, w której istotny udział bierze Jego Królewska Mość król Prus, stosownie do traktatów przymierza, zawartych przez te dwa dwory.
Ich Moście mając na uwadze, że żaden ze środków przedsięwziętych przez nie dla uspokojenia Polski nie przyniósł skutku, że wprost przeciwnie, jątrzenie ducha partii i fakcji przybiera tam każdego dnia na sile i że zakorzenia się tam tego rodzaju anarchia, tak że należy obawiać się by utrwalenie niepokojów i podziałów nie spowodowało całkowitego rozpadu tego państwa. Mając ponadto na uwadze, że w wyniku takiego obrotu rzeczy Jej Cesarsko-Królewska Mość wprowadziła już do Polski korpus swoich wojsk, i okupuje okręgi, do których rości swoje dawne prawa.
Ich Moście po dojrzałym namyśle nad bezpośrednimi związkami jakie zachodzą pomiędzy takim położeniem sąsiedniego kraju a ich własnymi monarchiami i bezpieczeństwem ich granic, uważają za niezbędne współdziałanie pomiędzy sobą dla podjęcia środków zabezpieczenia ich tytułów, praw i pretensji wobec Rzeczypospolitej Polskiej, w celu przyłączenia do swych państw niektórych okręgów tego królestwa, przedstawiając w ten sposób z jednej strony zabezpieczenie ich interesów, z drugiej strony by wywrzeć tym silniejsze wrażenie na niezgodnych umysłach Polaków, by przyspieszyć termin uspokojenia ich ojczyzny, by mieli na uwadze rzeczywiste zamiary ich sąsiadów.
W tym celu rzeczone Ich Moście wybrały i mianowały swoich pełnomocników: Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji hrabiego Nikitę Panina, rządcę Jego Cesarskiej Wysokości wielkiego księcia Rosji, rzeczywistego tajnego radcę Jej Cesarskiej Mości, senatora, szambelana, kawalera orderów oraz księcia Aleksandra Golicyna, jej wicekanclerza, rzeczywistego tajnego radcę, szambelana rzeczywistego, kawalera orderów Św. Aleksandra Newskiego, i polskiego Orła Białego. Jego Królewska Mość król Prus, Wiktora Fryderyka hrabiego de Solms, radcę prywatnego poselstwa, szambelana rzeczywistego i posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego na dworze Jej Cesarskiej Mości, kawalera Orderu Św. Aleksandra Newskiego. Którzy to ministrowie pełnomocni, po okazaniu i wymianie pełnomocnictw w dobrej i należnej formie, uchwalili i zawarli następujące artykuły tajnej konwencji.
Artykuł I
Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji i Jego Królewska Mość król Prus zaręczają sobie w sposób najbardziej stanowczy pomoc wzajemną w realizacji planów wykorzystania obecnych okoliczności by rewindykować okręgi Polski, do których posiadają dawne prawa, jak również by wystarać się o jakąś z posiadłości Rzeczypospolitej, jako o ekwiwalent praw, pretensji i żądań wobec niej.
Mając to na uwadze i w konsekwencji porozumienia zawartego w tym celu, Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji, w czasie i w sposobie określonym przez artykuł następny wejdzie w posiadanie pozostałej części Inflant polskich, jak również części województwa połockiego, za Dźwiną, podobnie części województwa witebskiego, w ten sposób, że rzeka Dźwina stanie się naturalną granicą pomiędzy dwoma państwami, niedaleko od osobnej granicy pomiędzy województwami witebskim i połockim, i idąc tą granicą do miejsca, gdzie spotykają się granice trzech województw: połockiego, witebskiego i mińskiego, stąd granica pójdzie linią prostą od źródeł rzeki Drujec w stronę miejscowości Ordwa, a stąd zejdzie wzdłuż tej rzeki aż do jej ujścia do Dniepru, w ten sposób, że całe województwo mścisławskie po obu stronach Dniepru, i dwa skraje województwa mińskiego za nową granicą i od Dniepru należeć będą do Cesarstwa Rosyjskiego, a od ujścia Drujca Dniepr będzie nową granicą pomiędzy dwoma państwami, zachowując jednakże granice okręgu Kijowa, które są obecnie po drugiej stronie tej rzeki.
Jego Królewska Mość król Prus w czasie i w sposobie określonym przez artykuł następny wejdzie w posiadanie całego Pomorza Gdańskiego za wyjątkiem miasta Gdańsk z okręgiem, jak też okręgu w Wielkopolsce po drugiej stronie Noteci, płynąc tą rzeką od granicy z Nową Marchią, aż do Wisły niedaleko Fordonu i Solitz, w ten sposób, że Noteć stanie się granicą krajów Jego Królewskiej Mości króla Prus, i że ta rzeka przypadnie mu w całości. Jego Królewska Mość, nie chcąc podnosić pretensji do wielu innych okręgów Polski, graniczących ze Śląskiem i Prusami, odstępując od swych roszczeń do Gdańska i jego okręgu, weźmie w charakterze ekwiwalentu resztę Prus Królewskich, mianowicie województwo malborskie z Elblągiem, biskupstwem warmińskim i województwo chełmińskie, z tym, że Toruń pozostanie we władaniu Rzeczypospolitej.
Artykuł II
Dwie wysokie układające się strony, wprowadzą każda z osobna swoje wojska do Polski na początku wiosny i jako, że uzgodniły zajęcie w tym samym czasie miejsc i okręgów, które na podstawie niniejszej konwencji zamierzają przyłączyć do swoich państw, wybrały czerwiec bieżącego roku jako termin ich zajęcia. Obie strony nie dodadzą niczego więcej do swych planów i zamiarów. Lecz w czasie, gdy będzie miało miejsce to zajęcie, wspólnie wystąpią one do dworu wiedeńskiego, i zaproponują mu by zgodził się przystąpić do tego planu podziałowego, co oczywiście będzie mijało się z celem w przypadku, gdy wbrew wszelkim oczekiwaniom dwór ten nie zechce podać swej ręki.
Artykuł III
Dwie wysokie układające się strony, obiecują sobie także uroczyście wzajemnie gwarantować wszystkie wyżej wymienione posiadłosci wszystkich ich krajów, w sposób, jaki zawarto w gwarancji generalnej, która zastrzeżona została w traktacie przymierza, zawartym pomiędzy tymi dwoma dworami.
Artykuł IV
Gdy będzie trzeba wejść w ostateczne układy z Rzecząpospolitą, w przedmiocie swych nabytków, Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji i Jego Królewska Mość król Prus zobowiążą się wydać swym rezydentom w Warszawie najbardziej szczegółowe instrukcje, by współdziałać we wspólnej harmonii i doskonałej zgodzie, by popierać wspólne interesy dwóch dworów przez najbardziej odpowiednie reprezentacje i wystąpienia najwłaściwsze do zakończenia powodzeniem tych negocjacji dla usatysfakcjonowania dwóch wysokich układających się stron.
Artykuł V
Niniejsza konwencja zostanie ratyfikowana, a protokoły ratyfikacji zostaną wymienione w ciągu sześciu tygodni lub raczej gdy będzie to możliwe. Na potwierdzenie tego niżej podpisani ministrowie przyłożyli swe pieczęcie na dwóch egzemplarzach. Działo się w Sankt Petersburgu, 15 stycznia 1772 roku,. (L. S.) hrabia Panin (L. S.) hrabia Solms (L. S) książę Golicyn
Artykuł odrębny bardziej tajny
Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji i Jego Królewska Mość król Prus, wyjaśniwszy sobie w artykule drugim dzisiaj zawartej i podpisanej tajnej konwencji, że plan podziałowy postanowiony pomiędzy nimi, nie dojdzie do skutku w przypadku, gdy dwór wiedeński, wbrew wszelkim oczekiwaniom nie zechce podać im swej ręki. Ich Moście zgodzili się by bardziej szczegółowo określić środki, jakie mają podjąć stosownie do wszystkich możliwych rozporządzeń, gdy dwór wiedeński mógłby mieć na uwadze jedno lub drugie z państw sprzymierzonych. Ich Moście nie mogąc nie dostrzegać zazdrości, z jaką ten dwór spogląda na sojusz i zażyłość dwóch monarchii i uczucie niechęci, jakiego już złożył dowody wobec dworu rosyjskiego przez stronniczość z jaką chce się wmieszać w rokowania pokojowe z Portą Ottomańską i odpowiedź niedaleką od groźby na poufne przedstawienie przez Jej Cesarską Mość imperatorową Wszech Rosji warunków, na jakich gotowa byłaby zawrzeć pokój;
Mając na uwadze, że w tym samym czasie rozkazy i położenie wojsk tego dworu utrzymane są w podobnym tonie a jego wystąpienia ujawniają dwuznaczne uczucia wobec cesarskiego dworu rosyjskiego, Ich Moście zaręczają sobie nawzajem i każde z osobna:
Jeżeli by dwór wiedeński przybliżył swoje wojska do Polski lub do ziem tureckich zajętych przez wojska Jej Cesarskiej Mości imperatorowej Wszech Rosji, i gdyby dwaj sojusznicy żywili usprawiedliwione podejrzenia, że ten ruch ma na celu wzniecenie wrogości wobec wojsk Jej Cesarskiej Mości imperatorowej Wszech Rosji, w takim razie Jej Cesarska Mość i Jego Królewska Mość wspólnie zakomunikują dworowi wiedeńskiemu, że jakakolwiek wrogość z jego strony wobec wojsk rosyjskich będzie poczytywana przez króla Prus jako agresja wobec niego samego, i że natychmiast wystąpi po stronie imperatorowej Wszech Rosji.
Lecz jeśliby wbrew tej deklaracji dwór wiedeński wprowadził swoje wojska do Polski lub na ziemie zajęte przez Jej Cesarską Mość imperatorową, w celu popełniania aktów wrogich wobec wojsk rosyjskich, w takim razie Jego Królewska Mość król Prus natychmiast gdy zostanie do tego wezwany zobowiązuje się w niniejszej konwencji sekretnej posłać do Polski korpus 20 000 swych wojsk na pomoc imperatorowej, by był użyty wraz z wojskami rosyjskimi w liczbie 50 000 żołnierzy w celu odparcia wszelkiego ataku ze strony Austriaków w tym królestwie i by w razie potrzeby przeprowadzić akcje dywersyjne na Węgrzech, w sposób jaki uzgodnią dwa mocarstwa, zważając jednak by ten korpus 20 000 żołnierzy nie był użyty poza Polską lub Węgrami.
W przypadku gdy korpus posiłkowy będzie niewystarczający dla odparcia ataku, Jego Królewska Mość król Prus, zobowiązuje się wydać deklarację, którą zgodnie z postanowieniami tego artykułu wystosuje do dworu wiedeńskiego i działać będzie ze wszystkich swoich sił, poprzez znaczną dywersję na terytoriach Jej Cesarsko-Królewskiej Mości, zaznaczając jednak, że pomoc pieniężna, jaką król Prus dostawał od imperatorowej Wszech Rosji przeznaczona zostanie na korpus posiłkowy w sile 20 000 żołnierzy, którzy połączą się z wojskami rosyjskimi. Król Prus będzie mógł zabrać ten korpus w przypadku, gdy znajdzie się w stanie wojny z Austrią, gdy większość jej sił skierowana będzie przeciwko niemu, o ile tylko nie zostanie użyty w całości przeciwko wojskom austriackim.
W podobny sposób imperatorowa Wszech Rosji zobowiązuje się i przyrzeka, że gdyby w wyniku obrotu teraźniejszych spraw w Polsce lub w Turcji, lub w nienawiści do traktatu przymierza zawartego pomiędzy dwoma sprzymierzonymi, dwór wiedeński zaatakował króla Prus, w takim przypadku imperatorowa Wszech Rosji na początku wyśle korpus 6 000 piechoty i 4 000 kozaków, by przyłączył się do wojsk pruskich, i że podwoi tę pomoc o ile tylko pozwolą jej własne sprawy, obiecując w tym samym czasie, że utrzyma swe wojska w Polsce w stanie pozwalającym na poskromienie konfederatów, by zająć dogodne pozycje do ataku na Austriaków lub by przeprowadzić dywersję na Węgrzech.
Jeśliby w tym czasie zawarła pokój z Turcją, imperatorowa Wszech Rosji pomorze królowi Prus wszystkimi swoimi siłami, ponad rzeczony korpus 20 000 żołnierzy, w szczególności w przeprowadzeniu dywersji na Węgrzech siłami 50 000 żołnierzy do czasu skłonienia dworu wiedeńskiego do podpisania pokoju. Strony obiecują sobie wyjaśnienie sposobu użycia korpusów posiłkowych w osobnej konwencji. Niniejszy bardziej tajny artykuł odrębny ma tę samą moc i znaczenie tak jak gdyby był zapisany słowo po słowie w tajnej konwencji zawartej dzisiaj przez dwa dwory i będzie ratyfikowany w tym samym czasie.
Działo się w Sankt Petersburgu 15 stycznia 1772, (L. S.) hrabia Panin (L. S.) hrabia Solms (L. S) książę Golicyn
18 września 1773 Warszawa; zatwierdzony 30 września 1773 na sejmie rozbiorowym
W imię Najświętszej i Niepodzielnej Trójcy Świętej.
Niech będzie wiadome każdemu, komu wiedzieć należy. Niepokoje, które ogarnęły na przeciąg kilku lat Królestwo Polskie, zagroziły wzburzeniem całkowitym tak ustroju tego państwa jak wszystkim jego relacjom z sąsiadami, i w wyjątkowy sposób wzruszyły i pogorszyły stan dawnej przyjaźni i jedności, który był żywiony pomiędzy Najjaśniejszą Rzecząpospolitą i Imperium Rosyjskim. Jej Cesarska Mość wszech Rosji, w porozumieniu z Jej Cesarską Mością królową Węgier i Czech i Jego Królewską Mością królem Prus ma zaszczyt ogłosić Jego Królewskiej Mości królowi i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, powołując się na mamorandum ogłoszone w Warszawie we wrześniu roku poprzedniego, że widząc potrzebę utrzymania w ukryciu w czasie obecnego kryzysu swoje prawa i pretensje do odszkodowania, obarczające Najjaśniejszą Rzeczpospolitą, wzięła w posiadanie proporcjonalny ekwiwalent stosownie do tych praw i pretensji i w tym samym czasie poprosiła formalnie naród polski by zjednoczył się na Sejmie w celu poważnej pracy nad uspokojeniem wewnętrznym i dla trwałego porozumienia z sąsiadami, w następstwie rzeczonej deklaracji. Jego Królewska Mość król Polski w następstwie rady Senatu, zebranego w listopadzie tego samego roku, który opowiedział się stosownie za zwołaniem sejmu walnego dla uroczystego oprotestowania wzięcia w posiadanie rzeczonego ekwiwalentu. Ten stan rzeczy spowodował najwyraźniejsze niebezpieczeństwo, rozciągnięcia się aż do bardziej przykrych skrajności, dyskusji sprzecznych interesów, i wprowadził motyw rozgoryczenia i rozdzwięku pomiędzy oboma państwami. Lecz po dojrzałym rozważeniu z różnych stron zgubnych skutków do jakich mogłoby doprowadzić podobne postępowanie, szczęśliwie przeważył duch zgody, i w konsekwencji zgodzono się by rozpocząć układy pojednawcze w Warszawie na Sejmie nadzwyczajnym, wskazanym w tym celu wolą pragnienia Trzech dworów układających się w tym samym czasie co zbierający się Sejm, i prędko opracować uzgodnienie stanowisk, przez pełnomocników i komisarzy każdej ze stron. Jej Cesarska Mość cesarzowa Rosji wyposażyła pełną władzą w tym samym celu swojego szambelana, posła i ministra pełnomocnego w Warszawie, pana barona Ottona Stackelberga. Którzy to komisarze i pełnomocnicy należycie upoważnieni, po wymianie stosownych pełnomocnictw i po odbyciu wielu konferencji, zgodzili się co do następujących artykułów:
Atykuł I. Nastąpi odtąd na wieczne czasy niezmącony pokój, szczere zjednoczenie i doskonała przyjaźń pomiędzy Jego Królewską Mością królem Polski, wielkim księciem Litwy z jednej strony a Jej Cesarską Mością wszech Rosji, jej dziedzicami i następcami i wszystkimi jej państwami z drugiej, taki sam jaki zaistniał na gruncie traktatu podpisanego w Warszawie 24 lutego 1768 roku, który to traktat jest obecnie odnowiony w sposób najbardziej wiarygodny, dla zachowania mocy sprawczej, siły i znaczenia wszystkich wszystkich swoich artykułów, do zapisów których obecny traktat nie będzie mógł nic odwołać lub dodać .
Artykuł II. W celu zakończenia nieodwołalnie, wszystkich sporów granicznych, pomiędzy oboma państwami, i aby uniknąć roszczeń z tej lub innej strony, Jego Królewska Mość król Polski, w imieniu Jej, jak też swoich następców, stanów i Sejmu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego zrzekają się na mocy niniejszego traktatu nieodwołalnie i po wsze czasy i bez żadnego ponownego powrotu, na rzecz Jej Cesarskiej Mości wszech Rosji, jej spadkobierców i następców płci obojga, następujących krajów: reszty Inflant polskich, jak też województwa połockiego, po tamtej stronie Dźwiny i podobnie województwo witebskie, w ten sposób, by Dźwina była naturalną granicą pomiędzy oboma państwami aż do granic naturalnych województwa witebskiego, dalej połockiego aż do miejsca, gdzie schodzą się granice trzech województw: połockiego, witebskiego i mińskiego, skąd granica biegnie linią prostą aż do okolic źródeł rzeki Druć w kierunku miejscowości zwanej Ordwa i wzdłuż tej rzeki aż do jej ujścia do Dniepru, w ten sposób, by całe województwo mścisławski po obu stronach Dniepru, i dwa skarajne krańce województwa mińskiego i od nowej granicy i od Dniepru będą należały do Imperium wszech Rosji i Dniepr będzie granicą pomiędzy oboma państwami od ujścia rzeki Druć, z zachowaniem wszelako, że Kijów i jego ziemie znajdują się po drugiej stronie tej rzeki. […]
Artykuł VI. Jej Cesarska Mość wszech Rosji formalnie i w sposób najbardziej usilny gwarantuje Jego Królewskiej Mości królowi Polski i jego następcom i Reczypospolitej Polskiej, wszystkie posiadłości według rozciągłości i według stanu, w jakim znalazły się po zawarciu niniejszego traktatu pomiędzy Najjaśnijszą Rzeczypospolitą i Jej Cesarską Mością cesarzową-królową Węgier i Czech i Jego Królewską Mością królem Prus. I w podobny sposób Jego Królewska Mość król i Rzeczpospolita Polska gwarantują Jej Cesarskiej Mości wszech Rosji i jej następcom jej posiadłości teraźniejsze w Europie według rozciągłości i według stanu, w jakim znalazły się po zawarciu niniejszego traktatu. I dwie wysokie układające się strony deklarują, że konsekwentnie przestrzegać będą tego nowego stanu rzeczy, co zakładały zapisy traktatu z 1768.
Artykuł VII. Jej Cesarska Mość deklarując swą wolę przyczynienia się przez swoje dobre usługi do przywrócenia spokoju i porządku w Polsce na dobrych i solidnych podstawach, zagwarantuje wszystkie te konstytucje, które zostaną przyjęte w doskonałym porozumieniu trzech układających się dworów, na Sejmie obecnym zwołanym w Warszawie pod węzłem konfederackim w formie wolnego rządu republikańskiego i niezawisłego, i stan przedmiotów wiary greckiej wschodniej nieunickiej i dysydentów obu wyznań ewngelickich. W tym celu sporządzi się odrębny akt, zawierający rzeczone konstytucje, a który zostanie podpisany przez odpowiednich ministrów i komisarzy będących reprezentujących stronę niniejszego traktatu, który będzie miał taką samą moc i znaczenie jak gdyby był przepisany słowo po słowie. I dwie wysokie układające się strony oświadczają, że artykuły III, IV i V ich traktatu z 1768 z aktami odrębnymi, które do niego należą, mają zastosowanie tylko do tego, co zawiera rzeczony akt odrębny.
Artykuł VIII. Wszystko, co będzie zawarte i zastrzeżone w traktatach lub konwencjach odrębnych, które będą miały miejsce później w stosunku do handlu obu narodów i wszystkiego co się do niego odnosi będą miały tę samą moc i znaczenie, jak to co jest zamieszczone słowo po słowie w obecnym traktacie. Artykuł IX. Jako, że nie da się zawrzeć w obecnym traktacie, wszystkiego co mogło by się odnosić do dobra i korzyści obu narodów, będzie wydany akt odrębny, w którym zawarte będzie wszystko to, co zostało zastrzeżone i uzgodnione przez obie strony, lub co mogłoby nastąpić, i ten akt będzie miał podobnie taką samą moc i znaczenie jak gdyby był częścią niniejszego traktatu.
Artykuł X. W celu dokładniejszego wytyczenia granic pomiędzy dwoma państwami, dwie wysokie układające się strony oświadczają, że niezwłocznie wyznaczą w tym celu komisarzy, i w wypadku, gdyby ci komisarze nie mogli dojść do porozumienia nad wyjaśnieniem artykułu II niniejszego traktatu, odwoła się do mediacji dwóch innych dworów porozumiewających się, i w oczekiwaniu na nią wstzryma się demarkację. Gdyby wynikły w przyszłości jakieś spory pomiędzy dwoma państwami lub ich poddanymi w przedmiocie granic, wyznaczy się komisarzy z obu stron, którzy uprzejmie doprowadzą do ugody.
Artykuł XI. W okolicznościach niepokojów, które ogarnęły Królestwo Polskie i wojny, która została wzniecona pomiędzy Imperium Rosyjskim i Portą Ottomańską, gdy Turcja ogłosiła manifest, oskarżający Rzeczpospolitą o naruszenie postanowień pokoju karłowickiego i powodując wątpliwość i niepokój tak co do skuteczności tego pokoju, jak też stosunku Porty do Rzeczypospolitej, Jej Cesarska Mość wszech Rosji obiecuje w zgodzie z Jej Cesarską Mością cesarzową królową Węgier i Czech i Jego Królewską Mością królem Prus odwieść Portę od wszystkich nieprzyjaznych zamiarów wobec Rzeczypospolitej z powodu rzeczonego oskarżenia i uzyć środki ich dobrych usług, by Porta Ottomańska jak zawsze stosowała się do postanowień rzeczonego pokoju karłowickiego i nigdy ich nie naruszała.
Artykuł XII. Jakkolwiek niniejszy traktat sporządzony został w języku francuskim, nie przyniesie to ze względu na jego użycie żadnej szkody wysokim układającym się stronom.
Artykuł XIII. Niniejszy traktat zostanie ratyfikowany przez Jego Królewską Mość króla i Rzeczpospolitą Polską z jednej strony i przez Jej Cesarską Mość cesarzową wszech Rosji z drugiej, w ciągu sześciu tygodni od daty podpisania, lub wcześniej jeżeli to możliwe i zostanie włączony do konstytucji obecnego Sejmu. Dwie wysokie układające się strony zobowiązują się także udzielić gwarancji Jej Cesarskiej Mości cesarzowej królowej Węgier i Czech i Jego Królewskiej Mości królowi Prus. Na znak czego my pełnomocnicy i komisarze delegowani i zatwierdzeni specjalnie do zawarcia tego traktatu, podpisujemy i kładziemy swoje pieczęcie z herbami.
Locus sigilii Antoni Kazimierz Ostrowski biskup włocławski
Locus sigilli Otto Magnus von Stackelberg ambasador Imperium Rosyjskiego
18 września 1773, 16 marca 1775
Między Nayiaśniey: Krolem Imcią y Rzecząpospolitą
Polską, y Nayiaśnieyszą Cesarzową Krolową
Węgierską y Czeską.
W Imie Troycy Swiętey.
Niech będzie wiadomo komu należy. Nayiaśniesza Cesarzowa Ieymość Apostolska krolowa Czeska y Węgierska osadziwszy woyskiem swoim niektóre Powiaty Krolestwa Polskiego, za umową o tym między Nią, Nayiaśnieyszą Imperatorową Całey Rossyi, y Nayiaśnieyszym Krolem Imcią Pruskim, oświadczyć kazała memoryałem w Warszawie w miesiącu Wrześniu roku przeszłego podanym, prawa y przyczyny, które Ią do tego postępku przywiodły.
Krol Iegomość Polski idąc za resultatum Senatus Consilii w miesiącu Październiku tegoż samego roku, odpowiedział relative do przyszłego Seymu generalnego przez solenną protestacyą przeciwko temu zagarnieniu. Wyniknęło ztąd niebespieczeństwo bliskie zerwa-nia przyiaźni y dobrey harmonii, która trwała dotąd między Nayiaśnieyszym Krolem Imcią y Rzecząpospolitą Polską, y Nayiaśnieyszą Cesarzową Ieymością Krolową. Ale po uwadze doskonałey z oboch Stron nad nieszczęśliwemi skutkami, ktoreby wyniknąć z tego mogły; szczęściem duch zgody przemogł, y zgodzono się zatym rozpocząć konferencye pacifikacyi w Warszawie na Seymie extraordynaryinym wyznaczonym, dla tego przychylaiąc się do żądania trzech dworow kontraktuiących, y na nich pracować przez Plenipotencyaryuszow y Kommissarzow do tego upoważnionych z oboch stron około nayprędszego zaspokoienia rozterkow, do których były przyczyną teraźnieysze okoliczności. Na ten koniec Nayiaśniey-szy Krol Imć y Rzeczpospolita Polska upoważnili y zupełną moc dali. Ex Senatu: Wielebnym w Bogu Antoniemu Ostrowskiemu Kuiawskiemu y Pomorskiemu, Andrzeiowi Stani-sławowi Kostce Młodzieiowskiemu Poznańskiemu y Warszawskiemu, Ignacemu Massal-skiemu Wileńskiemu, Pawłowi Felixowi Turskiemu Łuckiemu y Brzeskiemu, Antoniemu Onufremu Okęckiemu Chełmskiemu Biskupom, Wielmożnym Antoniemu Iabłonowskiemu Poznańskiemu, Ignacemu Twardowskiemu Kaliskiemu, Stanisławowi Lubomirskiemu Kiiowskiemu, Andrzeiowi Moszczeńskiemu Inowrocławskiemu, Alexandrowi Xięciu Sa-pieże Połockiemu, Hetmanowi Polnemu Litewskiemu, Iozefowi Niesiołowskiemu Nowo-grodzkiemu, Iozefowi Podoskiemu Płockiemu, Macieiowi Lanckorońskiemu Bracławskie-mu, Augustowi Sułkowskiemu Gnieźnieńskiemu, Woiewodom, Iozefowi Mielżyńskiemu Poznańskiemu, Iozefowi Stępkowskiemu Kiiowskiemu, Andrzeiowi Zienkowiczowi Smo-leńskiemu, Iozefowi Wilczewskiemu Podlaskiemu, Teodorowi Szydłowskiemu Mazowiec-kiemu, Kasztellanom Większym. Urodzonym Symeonowi Szydłowskiemu Zarnowskiemu, Rafałowi Gurowskiemu Przemęckiemu, Adamowi Łąckiemu Czechowskiemu, Szymonowi Dzierzbickiemu Brzezińskiemu, Iozefowi Dąbskiemu Kowalskiemu, Antoniemu Lasockie-mu Gostyńskiemu, Kazimierzowi Karasiowi Wizkiemu, Ianowi Chryzostomowi Kraiewskiemu Raciązkiemu, Franciszkowi Podoskiemu Ciechanowskiemu, Kasztellanom Mniey-szym. Ex Ministerio: Wielmożnemu Stanisławowi Lubomirskiemu Marszałkowi Wielkiemu Koronnemu, Wielebnemu w Bogu Andrzeiowi Młodzieiowskiemu Kanclerzowi Wielkiemu Koronnemu, Wielmożnym Michałowi Xięciu Czartoryskiemu Kanclerzowi Wielkiemu Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Ianowi Borchowi Koronnemu, Ioachimowi Chreptowi-czowi Litewskiemu Podkanclerzym, Teodorowi Wesslowi Podskarbiemu W. Koronnemu, Władysławowi Gurowskiemu Marszałkowi Nadwornemu W. X. Litewskiego. Ex equestri Ordine: Urodzonym Stanisławowi Łętowskiemu Podkomorzemu, Alexandrowi Łętowskie-mu Podczaszemu Krakowskim, Posłom z Woiewodztwa Krakowskiego; Kazimierzowi Ra-czyńskiemu Pisarzowi W. Koronnemu, Adamowi Zakrzewskiemu Podstolemu Kaliskiemu, Floryanowi Zakrzewskiemu Podczaszemu Wschowskiemu, Antoniemu Prusimskiemu Sta-roście Niszczowickiemu, Posłom z Woiewodztwa Poznańskiego; Tomaszowi Szumskiemu Oboźnemu Wileńskiemu, Iozefowi Narbuttowi Chorążemu, Iozefowi Stypałkowskiemu Sę-dziemu Grodzkiemu, Lidzkim, Ierzemu Szaumanowi, Bogusławowi Tomasiewiczowi Sę-dziom Grodzkim Brasławskim, Posłom z Woiewodztwa Wileńskiego; Marcinowi Lubomir-skiemu Generałów-Lieutenantowi w woysku Koronnym, Ianowi Krosnowskiemu Podstolemu Opoczyńskiemu, Xaweremu Kochanowskiemu Woyskiemu Wyższemu, Antoniemu Ra-dońskiemu Pisarzowi Ziemskiemu, Radomskim, Szczepanowi Chomętowskiemu Woyskie-mu Mnieyszemu Stęzyckiemu, Iakubowi Hadziewiczowi Skarbnikowi Wiślickiemu, Win-centemu Gołuchowskiemu Posłom z Woiewodztwa Sandomirskiego; Franciszkowi Saleze-mu Miaskowskiemu Staroście Gnieźnieńskiemu, Antoniemu Sieraszewskiemu Generałowi-Adiutantowi naszemu, Alexandrowi Gurowskiemu Podkomorzemu, Piotrowi Korytowskie-mu Podsędkowi Gnieźnieńskiemu, Ianowi Korytowskiemu Chorążemu Kaliskiemu, Posłom z Woiewodztwa Kaliskiego; Walentemu Gozimirskiemu Woyskiemu Wschowskiemu Po-słowi z Woiewodztwa Gnieźnieńskiego, Iozefowi Ieleńskiemu Sędziemu Grodzkiemu Troc-kiemu, Iozefowi Ielskiemu Chorążemu, Kazimierzowi Wolmerowi Sędziemu Ziemskiemu Grodzińskim. Posłom z Woiewodztwa Trockiego; Ignacemu Sucheckiemu Stolnikowi Sie-radzkiemu, Ianowi Tymowskiemu Stolnikowi y Sędziemu Grodzkiemu Piotrkowskiemu, Posłom z Woiewodztwa Sieradzkiego; Franciszkowi Ierzmanowskiemu Pisarzowi Grodz-kiemu Przedeckiemu, Posłowi z Woiewodztwa Łęczyckiego; Stanisławowi Dąmbskiemu Chorążemu Brzeskiemu Kuiawskiemu, Antoniemu Biesiekierskiemu Skarbnikowi Kowal-skiemu, Posłowi z Woiewodztwa Brzeskiego Kuiawskiego; Piotrowi Sumińskiemu Podcza-szemu Dobrzyńskiemu, Posłowi z Ziemi Dobrzyńskiey; Macieiowi Zyniewowi Staroście Berznickiemu, Posłowi z Powiatu Starodubowskiego; Antoniemu Tołoczkowi Woyskiemu, Michałowi Bułharynowi Pisarzowi Ziemskiemu Wołkowyskim, Posłom z Woiewodztwa Nowogrodzkiego; Ignacemu Rychłowskiemu Chorążemu Piotrowskiemu, z Ziemi Czer-skiey, Woyciechowi Szamockiemu Chorążemu, Zygmuntowi Staniszewskiemu Sędziemu Ziemskiemu Warszawskim, z Ziemi Warszawskiey, Franciszkowi Wilczewskiemu Podko-morzemu Wizkiemu, z Ziemi Wizkiey; Krzysztofowi Frankowskiemu Burgrabiemu Grodz-kiemu Warszawskiemu, z Ziemi Zakroczymskiey; Pawłowi Rościszewskiemu Podstolemu Przasnyckiemu, z Ziemi Ciechanowskiey: Antoniemu Sułkowskiemu Generałowi Lieute-nantowi w woysku Koronnym, z Ziemi Łomżyńskiey: Ignacemu Łępickiemu Staroście Ro-żańskiemu, Wiktorowi Karniewskiemu Pisarzowi Ziemskiemu y Grodzkiemu Różańskim, z Ziemi Rożańskiey; Ignacemu Zielińskiemu Sędziemu Ziemskiemu Liwskiemu z Ziemi Liw-skiey; Michałowi Karskiemu Chorążemu Rożańskiemu, Iackowi Iezierskiemu Miecznikowi Łukowskiemu z Ziemi Nurskiey, Posłom z Woiewodztwa Mazowieckiego; Pawłowi Sie-strzewitowskiemu Podsędkowi Mielnickiemu, Posłowi z Woiewodztwa Podlaskiego; Ioze-fowi Łuszczewskiemu Sędziemu Ziemskiemu, Adamowi Lasockiemu Stolnikowi Sochaczewskim, Augustowi Dąmbskiemu Staroście Gostyńskiemu, Wawrzyńcowi Zabłockiemu Podczaszemu Gąbińskiemu, Posłom z Woiewodztwa Rawskiego, Franciszkowi Niemcewi-czowi Sędziemu Ziemskiemu Brzeskiemu Litew. Posłowi z Woiewodztwa Brzeskiego Li-tewskiego; Maxymilianowi Xięciu Woronieckiemu Chambelanowi naszemu, Xciu Anto-niemu Czetwertyńskiemu, Pawłowi Sudymontowiczowi Czeczelowi Horodniczemu Zwino-grodzkiemu, Xciu Michałowi Czetwertyńskiemu, Posłom z Woiewodztwa Bracławskiego; Tadeuszowi Wołodkiewiczowi Krayczemu Mińskiemu, Konstantemu Ieleńskiemu Podko-morzemu, Adamowi Linkiewiczowi Pisarzowi Ziemskiemu Mozyrskim, Mikołaiowi Pru-szanowskiemu Podczaszemu:
Ierzemu Wierpszy Krayczemu Rzeczyckim, Posłom z Woie-wodztwa Mińskiego. A Nayiaśnieysza Cesarzowa Ieymość Krolowa Węgierska y Czeska dała zupełną moc Panu Baronowi Karolowi Rewitzkiemu de Rewisnye Chambelanowi swemu aktualnemu, Posłowi Extraordynaryinemu, y Ministrowi Pełnomocnemu u Dworu Polskiego, którzy to Kommissarze y Plenipotencyaryuszowie, tak należycie upoważnieni, zamieniwszy plenipotencye wzaiemnie, y po mianych kilkakrotnych konferencyach, zgodzi-li się nakoniec na następujące artykuły:
Artykuł I. Będzie odtąd y na zawsze pokoy niewzruszony, prawdziwa iedność y doskonała przyiaźń między Nayiaśnieyszym Krolem Imcią Polskim, Wielkim Xiążęciem Litewskim y Iego Następcami, tudzież z Rzecząpospolitą Polską z iedney strony, a między Nayiaśnieyszą Cesarzową Ieymcią Krolową Apostolską Węgierską y Czeską, Iey Dziedzicami y Następ-cami y wszystkiemi Iey Państwami z drugiey, tak iż odtąd dwie Nayiaśnieysze Strony kon-traktujące nie popełnią, ani dopuszczą popełnić przez swoich ludzi żadnego nieprzyjaciel-skiego kroku, iedna przeciw drugiey directe albo indirecte, y że nie uczynią ani dopuszczą żadnego postępku przeciwnego teraźniejszemu traktatowi, ale raczey zachowywać go będą nienaruszenie w każdym punkcie, zostawać będą z sobą nazawsze w dobrey i doskonałey harmonii, y starać się będą o utrzymanie honoru, pożytku y beśpieczeństwa wzaiemnego, iako też o odwracanie iedna od drugiey wszelkiey szkody y uszczerbku.
Artykuł II Naywyższe Strony kontraktujące chcąc poprzedzić y oddalić wszelkie sprzeczki mogące nadwerężyć teraz y na przyszły czas między Niemi przyiaźń y dobre porozumienie, a sądząc, że nie ma zdolnieyszego sposobu do uskutecznienia tego pożądanego zamierzenia, iak zniszczenie wszelkich pretensyi, które iedne do drugich zakładać mogą.Więc Krol Polski tak imieniem swoim, iak y swoich Następcow, y Stany Krolestwa Polskiego y W. X. Lit. ustępuią ninieyszym traktatem nieodwołanie y wiecznie Iey Cesarskiey Mci Krolowy Apo-stolskiey Węgierskiey y Czeskiey, y iey Następcom y Dziedzicom oboiey płci, bez powrotu w żadnym przypadku, kraie, Woiewodztwa y Powiaty, które Ona, podług wydanego uniwer-sału dnia 11 Września roku 1772 obięła, na zastąpienie y wyrownanie pretensyom Koron Węgierskiey y Czeskiey, y ktore zawieraią się w granicach niżey wyznaczonych, to iest: brzeg prawy Wisły do Śląska aż do Sendomierza y zbiegu Sanu, a ztamtąd prowadząc prostą linią od Fronepola do Zamościa, a ztamtąd do Rubieszowa y aż do rzeki Bugu, y idąc z tam-tey strony rzeki prawdziwemi granicami Rusi Czerwoney (ktore są też same, co y Wołynia y Podola) aż do okolicy Zbaraża, ztamtąd prostą linią nad Dniestrem wzdłuż małey rzeczki przerzynaiącey małą część Podola nazwane Podgorze, aż do zbieg swego w Dniestr, potym zwyczayne granice między Pokuciem y Moldawą, ktore granice będą wyznaczone y wy-tknięte podług sytuacyi mieysca, wiadomości zebranych z naydawnieyszych rozgraniczeń, y podług tego, co koniecznie uczynić należy dla uniknienia nieprzyzwoitości, które z pomie-rzania superioritatis territorialis obu narodow we wszystkich tych mieyscach, które z ich przyległościami przeyść maią pod panowanie pomienioney tey Cesarzowy Ieymci y Krolo-wy Apostolskiey wyniknąćby mogły, y żeby żadney w tym nie pozostało wątpliwości y nie-pewności, zgodzono się na wyznaczenie z obu stron Kommissarzow dla udziałania na miey-scu dobrey mappy granic oboyga narodow, która się stanie prawem na przyszły czas wyznaczaiącym granice Prowincyi od Iego Krolewskiey Mci y Rzeczypospolitey Polskiey ustą-pionych. Więc Krol Imć Polski z Stanami Krolestwa tego y W. X. Lit. Cesarzowy Krolowy Apostolskiey y Iey Dziedzicom ustępuią wszystkie kraie y Powiaty zawarte w zwyż pomie-nionych granicach ze wszelką własnością, samowładztwem y niepodległością, ze wszyst-kiemi miastami, fortecami, wsiami, rzekami, ze wszystkiemi wazallami, poddanemi y oby-watelami, ktorych uwalniaią od homagium y przysięgi na wierność Iego Krolewskiey Mci y Rzeczypospolitey Polskiey uczynioney, ze wszelkiemi prawami tyczącemi się spraw cywil-nych, politycznych y duchownych, ze wszystkim zgoła, co do panowania zupełnego nad temi kraiami należy. Obiecuią nie zakładać nigdy żadnych pretensyi pod iakimkolwiek pre-textem do tych Prowincyi, ktore teraźnieyszym traktatem są ustąpione.
Artykuł III. Nayiaśnieyszy Krol Imć Polski y Stany Polskie, y Litewskie odstępuią rownie y spo-sobem iak naymocnieyszym od wszelkiey pretensyi, ktorą mogą mieć albo formować, czyli to teraz, czyli na potym do iakieykolwiek Prowincyi y Stanow, ktore Nayiaśnieyszy Dom Austryacki aktualnie posiada.
Artykuł IV. Iako Cesarzowa Ieymość Krolowa Apostolska oświadcza y wyznaie, iż pozyskała mocą ninieyszey cessyi wszystkich kraiow y Powiatow w wyżey wyrażonych granicach zawartych, a ztym także okolic y miast do Hrabstwa Spiskiego należących, ktore w tychże granicach zamykaią się, sprawiedliwą y proporcyonalną wyrownywaiącą cząstkę za wszyst-kie pretensye Koron swoich Węgierskiey y Czeskiey, tak wyrzeka się z swoiey strony nie tylko za siebie, ale też za swoich Dziedzicow y Następcow wszelkiey pretensyi, ktorą mieć mogła, lub ma ieszcze do Krolestwa Polskiego y W. X. Lit. pod iakimkolwiek bądź pozo-rem.
Artykuł V. Dyssydenci y Grecy Nie-Unici będą używać w Prowincyach ustąpionych wszystkich własności y possessyi, co się tycze stanu cywilnego, a względem religii, będą zupełnie zachowani in statu quo: to iest w tymże samym używaniu wolnym cultus et disciplinae, ze wszystkiemi y takiemi kościołami y dobrami kościelnemi, które posiadali w czasie przeyscia pod Panowanie Nayiaśnieyszey Cesarzowey Kro-lowy Apostolkiey w miesiącu Wrześniu w roku 1772 y Nayiaśnieysza Cesarzowa Krolowa Apostolska nie będzie nigdy używać samowładztwa naprzeciw statum, in quo została religia dyssydentow y Nie-Unitow w zwyż wyrażonych Państwach.
Artykuł VI. Nayiaśnieysza Cesarzowa Krolowa Węgierska y Czeska gwarantyie wyraźnie y naymocnieyszym sposobem Krolowi Imci Polskiemu, Iego Następcom y Rzeczy-pospolitey Polskiey wszystkie iey possessye teraźniejsze w tey obszerności y stanie, w którym zostaią po zawarciu traktatow między Rzecząpospolitą Polską, y Nayia-śnieyszemi Cesarzową Krolową Węgierską y Czeską, y Imperatorową całey Rossyi, y Krolem Imcią Pruskim, a podobnie Nayiaśnieyszy Krol y Rzeczpospolita Polska gwarantują Nayiaśnieyszey Cesarzowy Krolowy Apostolskiey y Iey Następcom. Ninieysze possessye, w tey obszerności y stanie, w którym się po zawarciu tychże traktatow znayduią.
Artykuł VII. Nayiaśnieysza Cesarzowa Ieymość Krolowa Apostolska oświadczywszy chęć swoią przykładania się przyiacielskiemi sposobami do przywrocenia spokoyności y dobrych rządow w Polszcze, na trwałym y niewzruszonym fundamencie gwaranto-wać będzie wszystkie, y takie konstytucye względem formy rządow, ktore ustano-wione będą w dostateczney zgodzie z Ministrami trzech kontraktuiących Dworow na Seymie aktualnie agituiącym się w Warszawie, pod Związkiem Konfederacyi, y dla tego będzie uczyniony akt osobny, zawierający rzeczone konstytucye, który ma być podpisany przez Ministrow y Kommissarzow pełnomocnych, iako część traktowania tego składaiący, y będzie miał tęż samę moc y walor, iakoby był tam wpisany słowo w słowo.
Artykuł VIII. To wszystko co będzie ułożono, y ustanowiono w traktatach y konwencyach osobnych, które poźniey mieysce mieć będą, tak co się tycze handlu obu narodow w ogulności, iak w szczegulności względem handlu soli, będzie miało tęż samą moc y wagę, iak gdyby słowo do słowa w ninieyszy traktat wpisane było.
Artykuł IX. Ponieważ to wszystko wyrazić się nie mogło w teraźniejszym traktacie, co się tycze dobra y pożytku dwoch Stanow, będzie więc uczyniony inny akt osoby, w kto-rym wypisze się to wszystko, co obydwie strony ułożyły, lub co w dalszym przecią-gu ułożyć mogą, ten zaś akt rownie moc taką y walor mieć będzie, iako y sam traktat.
Artykuł X. Obie Nayiaśn. Strony kontraktuiące oświadczaią, iż w przypadku, że wza-iemni Kommissarze, którzy nieodwłocznie wyznaczeni będą, nie będą mogli zgodzić się w tłomaczeniu artykułu II tego traktatu, stosować się będzie potrzeba do pośrzed-nictwa dwoch innych Dworow kontraktuiących, a tym czasem dzieło rozgraniczenia zatrzyma się, a gdyby w przyszłym czasie przypadły iakie spory między dwoma Pań-stwami, albo ich poddanemi względem granic, wyznaczą się Kommissarze z obu stron, którzy będą się starać ugodzić te zatargi po przyiacielsku.
Artykuł XI. W okolicznościach zamieszania, ktoremi Krolestwo Polskie zakłocone było, y woyny między Państwem Rossyiskim y Portą Ottomańską wszczętey, ta ogłosiw-szy manifest, którym zadaie Nayiaśnieyszey Rzepltey Polskiey zgwałcenie traktatu Karłowickiego, a ztąd pochodzą wątpliowści y niespokoyności tak o aktualnym by-ciu tego traktatu, iak o dalszym postępowaniu Porty, względem Rzeczypospolitey, Nayiaśnieysza Cesarzowa Ieymość Krolowa Węgierska y Czeska obiecuie się wdać wraz z Nayiaśnieyszą Imperatorową Ieymcią całey Rossyi, y Nayiaśnieyszym Kro-lem Imcią Pruskim, do odwrocenia Porty od wszelkich nieprzyiaznych zamysłow przeciwko Nayiaśnieyszey Rzeczypospolitey z przyczyny tego zarzutu, y otrzymać przez Ich wkładanie się, aby Porta Ottomańska postępowała podług przepisow wspomnionego traktatu Karłowickiego, iako zawsze trwaiącego y nigdy nienadwerę-żonego.
Artykuł XII. Lubo ninieyszy traktat po Francuzku iest pisany, to żadney uymu napotym nie uczyni zwyczaiowi używanemu od Nayiaśnieyszych Stron kontraktuiących.
Artykuł XIII. Woyska Nayiaśnieyszey Cesarzowy Ieymci Krolowy Węgierskiey y Czeskiey wynidą z Polski, we dwa tygodnie po ratyfikacyi teraźnieyszego traktatu.
Artykuł XIV. Ninieyszy traktat będzie ratyfikowany przez Nayiaśnieyszego Krola Imci y Rzeczpospolitą. Polską z iedney, a Nayiaśnieyszą Cesarzową Ieymć Krolową Wę-gierską y Czeską z drugiey strony, w przeciągu sześciu tygodni, rachuiąc od dnia podpisu albo prędzey, ieżeli można, y będzie włożony w konstytucye ninieyszego Seymu. Obie Nayiaśniejsze Strony kontraktuiące będą się starać o gwarancyą Nayia-śnieyszey Imperatorowy Ieymci całey Rossyi, y Nayiaśnieyszego Krola Imci Pru-skiego. Dla większey wiary tego, my Plenipotencyaryuszowie y Kommissarze umyślnie wyznaczeni y autoryzowani do zawarcia tego traktatu, podpisaliśmy go, y pieczęć naszą przyłożyliśmy; w Warszawie 18 Września 1773.
AKT OSOBNY zawieraiący rożne ustanowienia. W traktacie zawartym między Nayiaśnieyszym Krolem Imcią y Rzecząpospolitą Polską z iedney, a Nayiaśniejszą Cesarzową Ieymcią Krolową Węgierską y Czeską z drugiej strony, iest w artykułach VIII y IX ostrzeżenie względem ułożenia osobnego aktu, ktoryby zawierał w sobie to wszystko, cokolwiek się ściąga do dobra i pożytku dwoch Potencyi, tudzież do handlu, y co nie może być wciągnione w sam traktat, y że to wszystko, na co się obiedwie strony zgodzą, będzie miało tęż samę moc y ważność, iakoby w samym traktacie zawarte było; przeto strony w ugodę wchodzące, zgodziłyby się na artykuły następujące:
ARTKUŁ I. Stan obywatelow Nayjaśn. Rzpltey przeniesionych pod panowanie Nayiaśn. Cesarzowy Ieymci Krolowy Wegierskiey y Czeskiey, mocą traktatu wyżey wyrażonego, nie będzie podleyszy od kondycyi dawnych poddanych Nayiaśn. Cesarzowy Ieymci, y ciż obywatele zażywać będą pod Iey panowaniem tych wolności y prerogatyw, które z dobrem powszechnym poddanych teyże Cesarzowy Ieymości zgadać się będą.
ARTYKUŁ II. Obywatele, którzy maią, albo mieć będą swoie possessye razem w Stanach obydowch Potencyi kontraktuiących, będą mogli żyć, y używać swoich dochodow według własnego upodobania w tey lub owey stronie, gdzie im się podobać będzie założyć swoie mieszkanie, y w tym nie będą podlegać z tey przyczyny nie maią żadnym nadzwyczaynym podatkom na nich włożonym.
ARTYKUŁ III. Wolno będzie każdemu szlacheckiego lub mieyskiego tanu obywatelowi, y poddanemu Rzpltey Polskiey przenieść się do Stanow Nayiaśnieyszey Cesarzowy Ieymci Krolowy Węgierskiey y Czeskiey, y wzaiemnie nowym poddanym wolnym Cesarzowy Krolowy Ieymości założyć sobie mieszkanie w Stanach Rzpltey, y przedać dobra swoie w przeciągu lat sześciu, rachuiąc od daty terażnieyszego aktu, bez obowiązku płacenia, y zostawienia w kraiu cząstki iakiey sprzedanego maiątku. Z tym wszystkim ci, którzy się będą chcieli przenieść z iednego kraiku do drugiego, powinni będą wprzod uspokoić długi y pretensye, ktoreby się do nich znalazly w kraiu, z którego się wynoszą, pod karą zatrzymania y zaaresztowania onychże prze zwierzchność mieysca, w ktorem mieszkali.
ARTYKUŁ IV. Wolno będzie szlachcie Polskiey poddaney Rzpltey, która aktualnie zaszczycona będąc urzędami w Polszcze, ma oraz swoie possessye w kraiach przeniesionych pod panowanie Nayiaśn. Cesarzowy Ieymci, używać swoich dochodow, bez płacenia żadnego z dochodow z kraiku do kraiku przeniesionych podatku, będzie oraz miała wolność sprawowania urzędow swoich, bez żadney przeszkody z strony zwierzchności
ARTYKUŁ V. Obywatele oboyga stanow będą mogli po całey rozległości tych respective Stanow, wolnie odbierać summy dane na zastaw, wszystkie inne długi, dziedzictwa y sukcessye, tudzież posagi bez obowiązku płacenia iakiey od tego kwoty, z tym dokładem, iż to uwolnienie od płacenia juris detractus nie będzie się daley rozciągało, iak od lat sześciu do daty czasu, w którym używanie prawa tego stronom interesowanym będzie się zaczynało. Na ten koniec wyznaczona będzie Kommissya do rozpatrzenia się w długach obywatelow obydwoch Stanow, ażeby długi w wszelkiey rowności wzaiemnie były wypłacone z stron obydwoch, y żeby kredytorowie iednei strony nie mogli wyciągać zapłaty, tylko w proporcyi zaspokoionych długow z drugiei strony.
ARTYKUŁ VI. W processach cywilnych zaczętych, lub ieszcze nastąpić mogących między obywatelami oboyga Państw, zachowana będzie zwyczayna reguła, żeby strona powodowa poszła za zwioerzchnością strony pozwaney, y każda winowayca powinien być karany na mieyscu występku. W reszcie Nayiaśnieyśnieyszy Krol Imć y Rzplta Polska obiecuią starać się o skuteczne sposoby, ażeby poddanym Nayiaśn. Cesarzowy Krolowy Ieymci Węgierskiey, y Czeskiey zawsze uczyniona byłz prędka y dobra sprawiedliwość, a nadewszystko, żeby wyroki sądowe ultimae instantiae miały exekucyą. Rownie Nayiaśn. CesarzowaKrolowa Iemć obiecuie należytą y prędką sprawiedliwość dla obywatelów Polskich, ktorzyby w iey kraiach sprawy mieć mogli, y ogolnie z obydwoch stron tranzakcye, sentencye, y exekucya dekretow wyszłych w Sądach ultimae instantiae, lub potwierdzonych konstytucyami przed wzięciem possessyi kraiow ustąpionych Nayiaśn. Cesarzowy Ieymości, Krolowy Węgierskiey utrzymane będą.
ARTYKUŁ VII. Pieniądze skarbowe Rzpltey zastane w dzień wzięcia possessyi, to iest 13 Września roku 1772 w kassach Prowincyi ustąpionych Nayiaśn. Cesarzowy Krolowy Ieymości Węgierskiey y Czeskiey, będą wrocone na rozkaz Cesarzowy Ieymości.
ARTYKUŁ VIII. To wszystko, co zastano w gotowych pieniądzach, ruchomościach, y żywnościach w ekonomiach Krolewskich, iako też dochody y remanenta aż do 13 Września 1772 roku, Nayiaśnieyszemu Krolowi Imci będzie bonifikowano, skoro Komissarze z obydwoch stron wyznaczeni, pomiarkowanie w tey mierze uczynią.
ARTYKUŁ IX. Dochody y remanenta żup Wieliczki, Bochni y Samborza, czyli w pieniądzach, czyli w produktach, aż do dnia wzięcia possessyi, Nayiaśnieyszemu Krolowi Imci będą wrocone, iak prędko Komissarze obydwoch stron szacunek tego wszystkiego uznaią.
ARTYKUŁ X. Rekrutowanie żołnierzy, y werbowanie iakiekolwiek w Stanach obydwoch respective Potencyi pod żadnym pretextem nie będzie wolne.
ARTYKUŁ XI. Archiwa tyczące się dobr poddannych Rzeczypospolitey y ich fortun, ktore zostały się we Lwowie y we wszystkich innych Grodach y Powiatach, które poszły pod panowanie Nayiaśnieyszey Cesarzowy Krolowy Węgierskiej y Czeskiey będą wydane Rzeczypospolitey następuiącym sposobem. Imo. Krol Imć y Rzplta Polska zalecą obywatelom Woiewodztw interess w tym maiącym, żeby wybrali spomiędzy siebie osoby, które udawszy się na mieysca naznaczone, wraz z Deputatami wyznaczonemi na tenże sam koniec przez Regencye Cesarzowy Ieymości Krolowy, zrewidować maią wspomnione archiwa y Kancellarye, y to wszystko, co znaydą w protokułach, oryginalnych, y innych papierach tyczących się obywatelow Rzeczypospolitey, coby zaś mogło być oddzielone od aktow tyczących się samych poddanych Rzeczypospolitej, wydane będzie bez zapłaty, z podpisanym inwentarzem z obydwoch stron, którego kopia iedna zweryfikowana zostanie przy każdey stronie. 2do. Protokuły y księgi, w których tranzakcye wzaiemnych dwoch Państw są razem zapisane, nie mogą bydź wydane, wolno będzie na rekwizycyą rzeczonych osob, y każdemu w tym interess maiącemu, extrakta autentyczne z nich wypisywać, za zapłaceniem pomiarkowanym praw Kancellaryi, podług zwyczaju praktykowanego w Polszcze, y taxy ustanowioney przez prawo, to iest od arkusza zawierającego w sobie 80 linii złoty Polski ieden. W czym wzaiemność we wszystkich archiwach, y Kancellaryach Rzeczypospolitey dla obywatelow pod panowanie Cesarzowy Ieymości Krolowy przeszłych, będzie od Krola Imci y Rzeczypospol. Polskiey nakazana Dla wiary temu my Pełnomocnicy przez obydwie Nayiaśnieysze kontraktuiące Strony uroczyści autoryzowani, ten akt osobowy własnemi rękami naszemi podpisaliśmy. Y pieczęciami herbow naszych utwierdziliśmy. Dan w Warszawie dnia 16 Marca r. 1775.
AKT OSOBNY zawieraiący to, co się do handlu dwoch Państw kontraktuiących stosować ma. Ponieważ w traktaciena teraźnieyszym Seymie zawartym, y dnia 18 Września r. 1773 podpisanym, przez artykuł VIII jest obwarowane ułożenie osobnego aktu, względem tego wszystkiego, co się do handlu między Stanami Nayjaśniejszey Cesarzowy Imci Krolowy Apostolskiey, y Nayiaśnieyszego Krola Imci y Rzeczypospolitey Polskiey ściągać może, przeto ciż sami Pełnomocnicy, w rzeczonym traktacie wyrażeni, y na ten koniec umocowani, ustanowili y zawarli artykuły następujące:
I. Chcąc rozkrzewić y wspierać handel między dwoma Państwami, Nayiaśn. dwie Strony kontraktuiące stanowią: żeby od daty teraźnieyszego aktu, od wprowadzenia wszelkiego rodzaiu żywności i towarow, bądź w produktach, bądź w manufakturach, nie płacono w obydwoch stron, tylko po cztery od sta, według nowej taryffy, która gdy teraz zaraz nie może bydź ułożona, z specyfikowaniem ceny, wagi, miary, lub liczby towarow, według rożnego ich rodzaiu, dla uprzątnienia wszelkiey trudności lub tłomaczenia; z tym iednak ostrzeżeniem, ażeby rzeczone żywności y towary były produkcyi, albo własney fabryki Polskiey, żeby to było zaświadczone, a świadectwo podpisane na komorach, y żeby towary, które mogą bądx cechowane, tymże cechem naznaczone były, według form y kopiy, które wzaiemnie będą komunikowane; dla tego stanęła ugoda, żeby w czasie 3 miesięcy rzeczona taryffa była ułożona, y wzaiemnie zamieniona, która napotym za regułę służyć ma, iako pismo autentyczne do teraźnieyszego traktatu należące. Na fundamencie teyże taryffy, która iedne tylko cło ustanawia, na lądzie y na wodzie po wszystkich respective granicach obydwoch kraiow, zgodzono się wzaiemnie na to, że każdy kupiec, który według taryffy zapłacił cło importacyi na iednym mieyscu, nie może bydź więcey przymuszony, pod żadnym pozorem, do zapłacenia tegoż cła drugi raz na innym mieyscu.
II. Nayiasnieysza Cesarzowa Imć Krolowa nie będzie wyciągała od wywożenia do Polski żywności, bądź produkcyi, bądź fabryki Stanow iey dziedzicznych, iak 5/12 od sta. Wszelka wzaiemność płacenia od wyiścia produkcyi Polskich od iey kraiow wychodzących waruie się.
III. Co się tycze wina Węgierskiego, obwarowano, że Nayiaśnieysza Cesarzowa Imć Krolowa obiecuie ułatwić, ile tylko można, wywożenie tegoż wina, a Polska z swoiey strony nie będzie wyciągała więcej do wchodzenia onegoż w kray iey, iak puł czerw. zł. rownie od beczki, y antała.
IV. Wolno będzie każdego czasu Polakom wywozić produkcyie, które się w Polszcze rodzą, albo w niey są fabrykowane, do wszystkich kraiow Nayiaśnieyszey Cesarzowy Imci Krolowy, wyiąwszy towary zakazane specyfikowane z obydwoch stron w nowey taryffie, y oneż przedawać byle zapłacili nie za cło przez nową taryffę ułożone, to iest po 4 od 100, co ze wszech miar rownie zachowane bydź powinno w Polszcze względem poddanych Nayiaśnieysz. Cesarzowy Imci Krolowy. Y ieżeliby na ktorymkolwiek bądź mieyscu poddani dwoch respective kraiow, przez przedanie towarow nie wyszlo na swoie; tedy bez wszelkiey przeszkody, y bez zapłacenia naymnieyszego cła, pod iakimkolwiek bądź pretextem, będą mogli wracać się z niemi do siebie lądem, y wodą.
V. Od wszystkich towarow, ktore z Krolestwa Polskiego przez kray Nayiaśnieyszey Cesarzowey Krolowej Imci przechodzić będą, czyli lądem, czyli wodą, naywięcey ieden od sta płacić się będzie tranzytu, według taryffy iuż na ten koniec oddaney, tudzież cło zwyczayne na utrzymanie gościńcow tak, iak ie płacą sami poddani Nayiaśnieyszey Krolowey Imci. Rzeczone towary żadnym rewizyom y ich possessorowie przysiędze nie będą podlegli, wyiąwszy w przypadku oczywistego oszukaństwa, w czym z strony Polskiey wszelka będzie zachowana wzaiemność względem wszystkich towarow y żywności przychodzących z kraiow dziedzicznych Nayiaśnieyszey Cesarzowy Imci Krolowy, y przez kray Polski przechodzących.
VI. Handel soli będzie zupełnie wolny od całey rozległości kraiow Rzeczypospolitey, tak dalece, że każdemu wolno ią będzie przedawać bez przeszkody, y że każdemu wolno będzie kupować ią, y w nią się opatrzyć, gdzie mu się podoba. Nayiaśnieyszy Krol Imć y Rzeczposp. Polska oświadczaią, że nie pozwolą nigdy na monopolium tego towaru, y ułożyły obie Potencye, że od sprowadzenia soli iakieykolwiek z kraiow Austryackich, wyiąwszy tę, ktora Wisłą sprowadzona będzie, y ktora od wszelkiego podatku zupełnie wolna zostanie, nie będzie potrzeba płacić inszych podatkow importationis vel exportationis, cła lub iakiegokolwiek poboru w Państwach Nayiaśnieyszey Cesarzowy Imci Krolowy, y w Polscze, procz tych, które do tych czas były w używaniu w Xstwie Litewskim, podług rożności gatunkow soli, y to cło ustanowione będzie od cetnara maiącego sto funtow Warszawskich.
VII. Towary sprowadzone rzekami granicznemi obydwoch Państw, nie będą obciążone żadnym podatkiem, tak dalece, że wybieranie poboru za przeprowadzenie, transitus nazwany, będzie tylko na ten czas miało mieysce, gdy właśnie przez kray ktoreykolwiek z dwoch Potencyi przeprowadzone będą.
VIII. Partykularne osoby nie będą mogły wymagać cła od żywności y towarow, ktoremi obie Potencye handlować będą, wyiąwszy iednak opłatę od przewozu y mostowego, ktora przez zwierzchność kraiową ułożona będzie, podług proporcyi expensy na ich utrzymanie.
IX. Utrzymywane będzie iak naywiększe bespieczeństwo, wzaiemna protekcya, y nayprędsza sprawiedliwość dla wszystkich handluiących, ażeby pod żadnym pozorem nie byli uciemiężeni, y żeby mogli iechać w interessach handlowych, y powracać beśpiecznie z obu stron, płacąc podatek ustanowiony nową taryffą, tak dalece, że wszystkie łatwości y uwolnienia, które Nyiaśn. Cesarzowa Ieymć Krolowa pozwoli poddanym Nayiaśn. Rzepltey Polskiey, będą wzaiemnie zachowane dla poddanych Nayiaśn. Cesarzowy Ieymci Krolowy, y sprawiedliwość z obydwoch stron w wszelkich sprawach pochodzących z interessow handlu, będzie czyniona z tym samym przyspieszeniem, co y dla spraw wexlowych.
X. Ponieważ handel ma być wolny, obowiązuią się przeto obydwie strony, że nawet zwierzchność nie będzie mogła przymuszać kupcow do przedania swoich towarow, lub kupienia, pod iakimkolwiek bądź pretextem. Także nie będzie przymuszenia wzaiemnego do przyięcia zamiast pieniędzy gotowych iakichkolwiek rzeczy, chyba że to dobrowolnie, albo za ugodą między kupcami stanie się.
XI. Cło wzaiemnie ustanowione nową taryffą, powinno być płacone wszędzie, złotem lub monetą srebrną, kurrencyą w kraiu maiącą, iak się będzie podobało przedaiącemu, który nie może być przymuszony do płacenia tym, lub owym in specie gatunkiem.
XII. Wolno będzie kupcom y poddanym obydwoch Państw w przypadku choroby, lub w iakimkolwiek czasie, przed lub przy samey śmierci legować testamentem albo inszym iakowym rozrządzeniem, y darować komu im się zdawać będzie, towary, rzeczy, pieniądze, pretensye, długi do odebrania, y wszelkie mobilia do nich należące, lub należeć mogące w czasie śmierci w całym tychże Potencyi kraiu; a gdyby się zdarzyło, żeby ktory kupiec Nayiaśn. Cesarzowy Ieymości Krolowy umarł w Polszcze, albo kupiec Polski w Państwach Cesarzowy Ieymci Krolowy, czy uczynił testament, lub nie, ich towary, rzeczy, y cokolwiek po nich zostanie, będzie oddane za daniem rewersu, bez naymnieyszego uszczerbku ich wspolnikom, krewnym, albo temu, ktory się stawi od odebrania onych; z tym iednak ostrzeżeniem: że testament, albo prawo ab intestato będą wyprobowane, podług prawa tego mieysca, w ktorym kupiec umrze, y że od tego wszystkiego, co z kraiu wyniesione będzie, trzeba zapłacić od waloru tychże rzeczy 10 od 100.
XIII. Gdy nakoniec Rzplta Polska nie może po skończonym dopiero zamieszaniu tak długim, y szkodliwym obiąć zaraz wszystkich zyskow, ktore mieć może z handlu przyszłego, Nayiaśn. dwie Strony kontraktuiące zachowuią sobie na potym specyfikacyą tego wszystkiego, co może przydać się do tychże zyskow, y do utrzymania wzaiemności iak naydoskonalszey, ktora przystoi między dwiema Potencyami sąsiedzkiemi, y przyiacielskiemi.
Dla wiary temu my Pełnomocnicy przez obydwie Nayiaśnieysze kontraktuiące Strony uroczyście autoryzowani, ten akt osobny własnemi rękami naszemi podpisaliśmy, y pieczęciami herbow naszych utwierdziliśmy.
Dan w Warszawie dnia 16 Marca r. 1775.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz